Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.
Άραγε έχει η μνήμη όρια; Τι χωρά και τι δε χωρά μέσα της; Πότε γίνεται σιωπή και πότε μετατρέπεται σε σιωπή και μάλιστα κραυγαλέα; Πότε θυμόμαστε και πότε ξεχνάμε κάτι και μετά γιατί πάλι το ανασύρουμε από την αφάνεια και το τιμούμε , το κλαίμε , το διαφημίζουμε αφού πρώτα το θάψαμε; Γιατί η ιστορία έχει τέτοιες γκρίζες αποχρώσεις που άλλες φορές τις ραίνει με δαφνόφυλλα και άλλες πάλι φορές τις θάβει βαθιά στα σκοτάδια της;
Πότε κάτι το μετατρέπουμε ως μνημειακό και μουσειακό και πότε αποφασίζουμε να το εντάξουμε στη δρώσα μας ή τοπική μνήμη μας τιμώντας το, ψάχνοντάς το στα συντρίμμια του, με γιορτές και μνημόσυνα ενώ τόσα χρόνια τραγικά το αγνοούσαμε για να μην πω το περιφρονούσαμε;
Φυσικά πάντοτε χρειάζεται ένα μικρό ερέθισμα μια χαραμάδα στο φώς για ν΄αρχίσει να αναδύεται και τότε αλίμονο πόσα ακόμη αναδύονται ή θα μπορούσαν ν΄αναδυθούν από τα συρτάρια του παρελθόντος μας που δεν τα γνωρίζουμε ή ακόμη τα θάψαμε επειδή δεν μας βόλευαν ή ακόμη περισσότερο μας ενοχλούσαν;
Κάποτε ο Πρίμο Λέβι, αυτός ο γνωστός συγγραφέας του ολοκαυτώματος και του βιβλίου <<Εάν αυτός είναι ο άνθρωπος>> είχε πεί πως για δεκαετίες το Άουσβιτς τον σκότωνε κάθε μέρα, όπως και αποδείχτηκε τελικά και με τον τραγικό του θάνατο, το δυσβάσταχτο της ζωής του με το δρόμο του θανάτου του. Ο μαγαλύτερος εφιάλτης του όπως ο ίδιος έλεγε ήταν πως μιλούσε στην οικογένεια του για τις εμπειρίες του στο φρικτό εκείνο στρατόπεδο και κανένας δεν άκουγε…..
Ο Γιέρι Κοζίνσκι βάζει τον μικρό του ήρωα να χάνει την ομιλία του μετά την περιπλάνησή του στην εχθρική Πολωνία του β΄παγκοσμίου πολέμου και της δίωξης των Εβραίων που δεν ήταν μόνο από τους ναζιστές αλλά και από την συνενοχή και εχθρικότητα των κοινών ντόπιων εφ΄όσον σε τέτοιες περιπτώσεις η αδιαφορία λειτουργεί το ίδιο θανατηφόρα και εγκληματικά. Χάθηκε ο ανθρώπινος Λόγος χάθηκε και χάνεται ο Άνθρωπος όταν εξαφανίζεται η μνήμη και ακόμη περισσότερο η αλήθεια.
Μπορεί να γκρεμίζεις τα τείχη, τα σπίτια, τους δρόμους, να ισοπεδώνεις το χώρο, να εκτοπίζεις ή να οδηγείς στο θάνατο ανθρώπους, όμως δε μπορείς να γκρεμίσεις και να εξαφανίσεις την ιστορία με επιλογές και αποκρύψεις ή την σιωπή γιατί τότε δεν την οδηγείς πουθενά αλλού παρά μόνο στη λήθη. Η μνήμη δεν έχει όρια γιατί έχει δυναμική και εκεί που νομίζεις πως ξεχνάς το ποντίκι της θύμησης ροκανίζει βασανιστικά την ύπαρξη σου. Ο ίδιος ο τόπος αναδίδει τις αναθυμιάσεις της μνήμης άλλοτε ως στάχτες άλλοτε ως εαρινό απαλό αεράκι. Η μνήμη ως λύτρωση αλλά και ως ενοχή, ως συλλογική και ως ατομική- και συνέπεια, η αποφασιστικότητα και το θάρρος μιας κοινωνίας ενός λαού του καθενός μας ως πρόσωπο ν΄αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στο δύσμοιρο τούτο τόπο…..
Τα όρια της μνήμης.
