Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου
Στις 19 και 20 Αυγούστου 2025, στον προαύλιο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Άρτας, η θεατρική ομάδα του Περικλή Μουστάκη παρουσίασε την παράσταση «Ρόδα στο μαντίλι: Ουρανός απ’ άλλους τόπους» στο πλαίσιο της δράσης Η Ελλάδα – ένας πολιτισμός. Εκεί, μέσα στις σκιές των επιτύμβιων στηλών και αρχαίων λίθων, ακούστηκε η φωνή της Αλέξως, της μάνας του συγγραφέα Σωτήρη Δημητρίου. Κι η φωνή αυτή δεν ήρθε για να ψιθυρίσει και να μας διηγηθεί οποιονδήποτε πόνο. Ήρθε για να κλονίσει, να ξυπνήσει, να γυρίσει το βλέμμα μας προς τις ρίζες, στο χώμα που σπάνια αντικρίζουμε με μια γλώσσα που την είχαμε κάποτε ως νανούρισμα από το στόμα των γιαγιάδων μας -Ω ρε κόσμε αναφωνεί η Αλέξω στον κόσμο.
Η Αλέξω στάθηκε μπροστά μας σαν μάνα, μια αρχετυπική φιγούρα, μια θεά, σαν μνήμη. Σπάζοντας αγγεία, κρατώντας νομίσματα του νεκρομαντείου του Αχέροντα, γνήσια και κίβδηλα, παίζοντας με λέξεις και στίχους σαν με ξόανα παιδικά, έπλεκε το νήμα μιας ιστορίας που είναι ταυτόχρονα προσωπική και συλλογική. Στην πράξη της, η απώλεια συναντούσε την πίστη, η ενοχή τον λυτρωμό, και η ζωή την αναπόδραστη σκιά του θανάτου. Από το στόμα της γεννήθηκε το ξέσπασμα: «Ω ρε κόσμε». Μια φράση απλή, μα γεμάτη βάρος, σαν να κουβαλάει όλη τη σκόνη της γης και τον καημό των αιώνων.
Το κείμενο του Σωτήρη Δημητρίου στάθηκε σαν την τελευταία βαρκάδα στον Αχέροντα, στοποτάμι που σε οδηγεί ο βαρκάρης του στον άλλο κόσμο. Η μετάβαση της Αλέξως. Γλώσσα τραχιά, πληγωμένη, που στροβιλίζεται ανάμεσα σε παλιούς θεούς και σιωπηλές μνήμες. Ο σκηνοθέτης Περικλής Μουστάκης άφησε το κείμενο να αναπνεύσει σαν προσευχή και σαν κραυγή μαζί. Με τη συμβολή της Νίκης Ψυχογιού στα σκηνικά και κοστούμια, της ΦραγκίσκηςΜουστάκη στη μουσική και του ΓιώργουΣώλου στην απόδοση καθώς και της χορεύτριας Ελένης Καστανιώτη, στήθηκε μια παράσταση λιτή, σχεδόν ασκητική, αλλά γεμάτη βάθος, σαν να προερχόταν από το ίδιο το υπέδαφος της Ηπείρου. Χώμα γέννησε η Αλέξω…
Οι ερμηνείες του ίδιου του Μουστάκη, της Δώρας Στυλιανέση, του Γιώργου Σώλου και της χορεύτριας Ελένης Καστανιώτη, μαζί με την απόμακρη φωνή, συνέθεσαν έναν κόσμο όπου οι λέξεις δεν μένουν λόγος: γίνονται σώμα, γίνονται κίνηση, γίνονται πληγή. Η διάρκεια της παράστασης —μία ώρα— δεν μετρήθηκε σε λεπτά, αλλά σε σκιρτήματα και σε αναστεναγμούς, σε προσφωνήσεις- Ω ρε κόσμε!
Όταν η φωνή της Αλέξως έσπασε τη νύχτα, το κοινό δεν άκουσε απλώς μια μάνα. Άκουσε όλες τις μανάδες, όλους τους χαμένους, όλα τα άγραφα λόγια που κουβαλάει κάθε οικογένεια. Και καθώς έσβηνε το φως, ο καθένας κρατούσε μέσα του εκείνο το ακατέργαστο κάλεσμα: «Ω ρε κόσμε…». Ένα παράπονο, ένα ξόρκι, το άγνωστο σχέδιο του θεού κι ίσως η μόνη αλήθεια που αξίζει να ακουστεί.
Ω ρε κόσμε!
