Την μνήμη των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στους μαρτυρικούς Λιγκιάδες τίμησε ο Δήμος Ιωαννιτών με τις εκδηλώσεις που κορυφώθηκαν το πρωί της Κυριακής.
Φέτος συμπληρώνονται 77 χρόνια από την ημέρα που τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής σκόρπισαν τον θάνατο και την καταστροφή.
Το πρωί τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου από τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων κ.κ. Μάξιμο και ακολούθησαν στο χώρο του μνημείου προσκλητήριο νεκρών και κατάθεση στεφάνων.
Στις εκδηλώσεις μνήμης παρέστησαν o Πρέσβης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Dr. Ernst Reichel, η βουλευτής Ιωαννίνων Μερόπη Τζούφη, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων, της αστυνομίας, του στρατού και της πυροσβεστικής, του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εκπρόσωποι περιφερειακών και δημοτικών παρατάξεων καθώς και αντιδήμαρχοι, δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι.
Παρών και ο μοναδικός επιζών της γερμανικής θηριωδίας Παναγιώτης Μπαμπούσκας.
Η κεντρική ομιλία έγινε από τον Δήμαρχο Ιωαννίνων Μωυσή Ελισάφ, ο οποίος σημείωσε ότι η ημέρα της 3ης Οκτωβρίου του 1943 δεν ήταν ένα γεγονός ουρανοκατέβατο. «Ήταν η μαύρη συνέπεια μιας ακόμη πιο μαύρης αιτίας. Με άλλα λόγια, προηγήθηκε κάποιο σύστημα μέσα στο οποίο επωάστηκε το αυγό τούτου του φιδιού» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ακολούθως αναφέρθηκε στη σημασία της μνήμης: «Σήμερα ωστόσο ζούμε σε οργισμένους καιρούς και βεβαιωμένα πλέον διαλεγόμαστε με το αβέβαιο. Σήμερα που το χάος της αβύσσου είναι σχεδόν μπροστά μας έτοιμο να μας καταβροχθίσει συνολικά, σήμερα το χρέος να θυμούμαστε είναι περισσότερο από ποτέ άλλοτε επιτακτικότερο».
«Αν πράγματι θέλουμε αξιόπιστα να εμποδίσουμε ένα νέο τερατούργημα της ιστορίας, όπως εκείνο των Λιγκιάδων, ένας δρόμος υπάρχει: Μια νέα παιδεία που θα αποσκοπεί στο να καταστήσει το άτομο αυτόνομο, αυτοπροσδιορίσιμο, επαναστοχαζόμενο πάνω στις αρχές που κάνουν τον άνθρωπο να είναι ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Οι καταγγελτικές εκδηλώσεις, τα καταγγελτικά βιβλία και όλη η παγκόσμια ιαχή «ποτέ πια» όσο και αν έχουν κάποιο νόημα, δεν αρκούν. Εκείνο που θα συνεισέφερε την ελπίδα για μια αποτροπή της βαρβαρότητας θα ήταν η παιδεία. Μια παιδεία όμως που θα καθιστούσε το άτομο υπεύθυνο για τη συνύπαρξη με τους συνανθρώπους του. Που σημαίνει να μπορεί να αντιστέκεται και να μη γίνεται εργαλείο στα χέρια μισαλλόδοξων σωτήρων. Σε κάθε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή, ο ίδιος αποφασίζει και θέλει να είναι πρόβατο, τότε ο τσοπάνης πάντα θα βρίσκεται.
Μόνο που στη συνέχεια θα καραδοκούν και οι λύκοι» κατέληξε ο Δήμαρχος στην ομιλία του.
Ολόκληρη η ομιλία του Δημάρχου
Επέτειος Λυγκιάδων
1.- Με αφορμή την επέτειο και γυρνώντας προς τα πίσω φέτος δεν θα σταθώ επίμονα μόνον στο «πώς έγινε το γεγονός». Θα ανατρέξω πολύ πιο πίσω ψάχνοντας να προσεγγίσω το «γιατί συντελέστηκε αυτό το τερατούργημα». Από την ιατρική που διακονώ για περισσότερο από 30 χρόνια, γνωρίζω πως οι περισσότερες ασθένειες δεν εμφανίζονται με τη διάγνωσή τους. Επωάζονται αθόρυβα σε πολύ παλαιότερους καιρούς. Το ίδιο θα έλεγα συμβαίνει και με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Επωάζονται σε χρόνο μακρύ και προγενέστερο. Και μάλιστα αθόρυβα. Και συνήθως όχι με τις ενδείξεις του ολέθρου, που απεργάζονται. Αντίθετα μπορεί να ξεκινήσουν με την υπόσχεση μιας ευφορίας. Ώστε ο αιφνιδιασμός του ολέθρου να είναι ακαριαίος.
2.- Κάπως έτσι και σε ανύποπτο χρόνο ξεκίνησε και το ολοκαύτωμα των Λυγκιάδων. Η ημέρα της 3ης Οκτωβρίου του 1943δεν ήταν ένα γεγονός ουρανοκατέβατο. Ήταν η μαύρη συνέπεια μιας ακόμη πιο μαύρης αιτίας. Με άλλα λόγια, προηγήθηκε κάποιο σύστημα μέσα στο οποίο επωάστηκε το αυγό τούτου του φιδιού. Προηγήθηκε η διαμόρφωση κάποιων Λαντς Χούμπε, Μάγιερ, Φον Στέττνερ Βάλτερ, Μπάουερ Κάρλ κ.λπ, που ήρθαν και έκοψαν το νήμα της ζωής 40 παιδιών και έκαψαν, έσφαξαν, κακοποίησαν, χωρίς σχεδόν να δώσουν αναφορά ποτέ.Αυτή η παραφροσύνη λοιπόν,που δεν ήταν μόνο η ερήμωση ενός χωριού, αλλά ήταν το όνειδος ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού, έρχονταν από πολύ μακριά. Αυτό το μακριά οφείλουμε να επισημάνουμε. Είναι το ελάχιστο σημερινό μας χρέος. Ο μυθικός Ιανός στο όνομα του οποίου οφείλουμε και το όνομα του πρώτου μήνα του έτους, είχε δύο πρόσωπα: Μπρος και πίσω: Με το ένα έβλεπε το μέλλον και με το άλλο το παρελθόν. Και με τον τρόπο αυτό προστάτευε τη συνέχεια και τη συνέπεια. Και αυτό σε καιρούς που οι μακραίωνες εποχές επαναλάμβαναν η μια την άλλη. Όμοια και απαράλλαχτα. Σήμερα ωστόσο ζούμε σε οργισμένους καιρούς και βεβαιωμένα πλέον διαλεγόμαστε με το αβέβαιο. Σήμερα που το χάος της αβύσσου είναι σχεδόν μπροστά μας έτοιμο να μας καταβροχθίσει συνολικά, σήμερα το χρέος να θυμούμαστε είναι περισσότερο από ποτέ άλλοτε επιτακτικότερο.
3.- Η μοίρα των Λυγκιάδων και μαζί σχεδόν ολόκληρου του πλανήτη, δεν γράφτηκε την 3η Οκτωβρίου του 1943. Γράφτηκε τουλάχιστον 10 χρόνια γρηγορότερα. Και γράφτηκε με τη συνυπογραφή και τη συνυπευθυνότητα εκατομμυρίων πολιτών. Γράφτηκε στις τελευταίες εκλογές που έγιναν στη Γερμανία τις 5 Μαρτίου το 1933 όπου ο Χίτλερ έλαβε ποσοστό 43,9 %. Και να ανακηρύσσεται απόλυτος δικτάτωρ. Η πόρτα της αβύσσου τη μέρα αυτή είχε ανοίξει. Οι δαίμονες ήταν ήδη στη σκηνή και η πορεία προς την παγκόσμια καταστροφή άρχιζε τον ίδιο μήνα. Πώς έγινε και η δημοκρατία, ύστερα από την ταραχώδη 10/ετία του 20 έφτασε να παραδώσει τον εαυτό της στον σφαγιαστή της;
4.- Το θέμα είναι βεβαίως ευρύ.
Απλοποιώ με την ελπίδα ότι μένω στον πυρήνα των γεγονότων: Όταν «αγιοποιείται» ένας σκοπός, όπως η κατάληψη της εξουσίας, τότε η εξολόθρευση των αντιθέτων, γίνεται ανέκκλητη επιταγή, η δε λαχτάρα της κατάκτησής της λειτουργεί μόνο για τον εαυτό της, ενώ το όραμα που εξαγγέλλεται μεταβάλλεται σε πρόσχημα. Για τον παρανοϊκό δικτάτορα η αδιαφορία των άλλων μεγάλων της εποχής στάθηκε ό, τι είναι η νύχτα για τον κλέφτη: Έκανε χίλια κομμάτια τη ντροπιαστική Συνθήκη των Βερσαλλιών, έστησε μια πελώρια επιχείρηση επανεξοπλισμού της Γερμανίας λύνοντας ως διά μαγείας το πρόβλημα της ανεργίας, που ήδη είχε στραγγαλίσει την ταλαίπωρη δημοκρατία της Βαιμάρης, άρμεξε την αγελάδα της απελπισίας των πολιτών και με το σύνθημα του Καλιγούλα «ας με μισούν, αρκεί να με φοβούνται», ανέλαβε την «ανόρθωση:
5.- Και ιδού τα έργα της …«ανόρθωσης» των πρώτων ημερών: Το Ράιχσταγκ αυτοκαταργείται και με νόμο παραχωρεί την πλήρη εξουσία στον Χίτλερ. Αμέσως διαλύονται τα συνδικάτα, καταργούνται τα γερμανικά κρατίδια και απαγορεύεται η λειτουργία των κομμάτων εκτός του Εθνικοσοσιαλιστικού. Με απόφαση του Goebbels, αλλά και τη συμμετοχή της Ένωσης Φοιτητών, ρίχνονται στην πυρά 20.000 έργα ποιητών και φιλοσόφων. Ο H.Heine, τα έργα του οποίου ρίχτηκαν επίσης στην πυρά προφητικά είχε δηλώσει: «Εκεί που καίγονται βιβλία καίγονται και άνθρωποι».
6.- Ο 20ος αιώνας έφυγε αφήνοντας στην οικουμένη μια πικρή εμπειρία : Δυο παγκόσμιοι πόλεμοι με εκατόμβες νεκρούς, η φρίκη του Ολοκαυτώματος και της Χιροσίμα, η 11 Σεπτεμβρίου, θέτουν το ερώτημα: Ήταν τυχαία παραστρατήματα της Ιστορίας, που πάει και πέρασαν ή μήπως ήταν – και παραμένουν – έκφραση μιας πανίσχυρης κοινωνικής τάσης που επωάζεται αργά κι αθόρυβα στα σπλάχνα του πολιτισμού μας; Μήπως είναι ο ίδιος ο πολιτισμός μας που παράγει την τάση της ίδιας της αυτοκαταστροφής του; Μήπως δικαιώνεται ο Φρόϋντ όταν έλεγε ότι «ο πολιτισμός παράγει ο ίδιος και ενισχύει όλο και περισσότερο την εχθρότητα στον πολιτισμό»;
7.- Πώς γίνεται και εν μέσω δημοκρατίας μια πλειοψηφούσα κοινωνική δύναμη τίθεται άνευ όρων στην υπηρεσία του ενός ή των λίγων. Πώς γίνεται και ένας περήφανος λαός, ο γερμανικός, για παράδειγμα, παραζαλισμένος από την ταπεινωτική συμφωνία των Βερσαλλιών, δέχτηκε να στηρίξει μια «δικτατορία αποβρασμάτων», κατά τον T. Mann, με μόνο «αντάλλαγμα» ότι είναι η «αρία φυλή» Και να μην τους στηρίξει μόνο στην αναρρίχηση στην εξουσία, αλλά και στη συνέχεια μεγάλο μέρος του λαού τουλάχιστο, δέχτηκε να μεταλλαχτεί, κατά τον T. Mann, σε «εργαλείο του πολέμου, απόλυτα υποταγμένο, ανεπηρέαστο από οποιαδήποτε κριτική σκέψη, μεθυσμένο από τυφλό φανατισμό και άγνοια». Και να συμμετάσχει στη «βρόμικη βαναυσότητα και την εκδικητικότητά τους, την απουσία κάθε ίχνους μεγαλοψυχίας στη φύση τους, την άνανδρη ευχαρίστηση με την οποία κακομεταχειρίζονται τους αδύναμους, ταπεινώνουν τον άνθρωπο, βιαιοπραγούν πάνω σε σώμα και πνεύμα, την απόλυτη εν ολίγοις φαυλότητά τους».
8.- Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν στην τερατογέννεση αυτής της συμπαγούς μάζας; Και ποιος ήταν ο δημιουργός αυτής της παγωμένης κρούστας; Ο Ένας που ήθελε να γίνει Ηγέτης, ή μήπως και οι πολλοί που , αντί της ατομικότητάς τους, της ελευθερίας τους και του αυτοπροσδιορισμού της συνείδησής τους, έσπευσαν να ενσωματωθούν στην ανίερη και τερατώδη αυτή κρούστα με αντάλλαγμα την απελευθέρωση μιας βίας που μέχρι τότε τη χαλιναγωγούσε η συνείδησή τους; Που, τώρα, απαλλαγμένη από κάθε συνειδησιακό έλεγχο, οδήγησε στη φρικαλεότητα των Λυγκιάδων και όχι μόνο. Και εν τέλει στην αποσάθρωση του ίδιου του πολιτισμού στα σπλάχνα του οποίου επωάζονταν; Και αν τα εκατομμύρια των σφαγών κατόπιν σχεδίου, δεν ήταν μια εξαίρεση της Ιστορίας, ένα τυχαίο παραστράτημά της, αλλά ήταν η αναπόφευκτη έκφραση μιας πανίσχυρης κοινωνικής τάσης που επωάζονταν στα υπόγεια της δομής του ίδιου του πολιτισμού, έκφραση του οποίου αποτέλεσε και το Γ΄Ράιχ, τότε οφείλουμε να επαναστοχαστούμε τη φύση του ίδιου του πολιτισμού μας.
9.- Όμως στο σημείο αυτό σταματώ και υπενθυμίζω: Μια τυφλή ένταξη του ατόμου σε μια ανεξέλεγκτη συλλογικότητα έχει ως καταστροφική συνέπεια την αυτοακύρωσή του. Όμως το άτομο, θεμέλιος λίθος της δημοκρατίας, από την ώρα που θα απολέσει τη δύναμη της αντίστασης στην πίεση μιας συλλογικής φαυλότητας, παροπλίζει και τον συνειδησιακό έλεγχο των πράξεών του; Οπότε τα έξω από την κρούστα μεταβάλλονται σε «πράγματα». «Πράγμα» το βρέφος που καίγεται, «πράγμα» η ανέμελη κόρη που βιάζεται ακόμη και σφαγμένη, «πράγμα» ο ανίσχυρος που σφαγιάζεται. Μοναδικό του μέλημα η διαδικασία να είναι «άψογη». Η «άνθρωπο – κρεατομηχανή» να λειτουργεί καλά. Η αλλοτρίωση στον υπερθετικό βαθμό της. Κι ας σέρνει ήδη στο όλεθρο και τον πολιτισμό του και τη δημοκρατία.
Τι μας μένει;
Αν πράγματι θέλουμε αξιόπιστα να εμποδίσουμε ένα νέο τερατούργημα της ιστορίας, όπως εκείνο των Λυγκιάδων, ένας δρόμος υπάρχει: Μια νέα παιδεία που θα αποσκοπεί στο να καταστήσει το άτομο αυτόνομο, αυτοπροσδιορίσιμο, επαναστοχαζόμενο πάνω στις αρχές που κάνουν τον άνθρωπο να είναι ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Οι καταγγελτικές εκδηλώσεις, τα καταγγελτικά βιβλία και όλη η παγκόσμια ιαχή «π ο τ έ π ι α » όσο και αν έχουν κάποιο νόημα, δεν αρκούν. Εκείνο που θα συνεισέφερε την ελπίδα για μια αποτροπή της βαρβαρότητας θα ήταν η παιδεία. Μια παιδεία όμως που θα καθιστούσε το άτομο υπεύθυνο για τη συνύπαρξη με τους συνανθρώπους του. Που σημαίνει να μπορεί να αντιστέκεται και να μη γίνεται εργαλείο στα χέρια μισαλλόδοξων σωτήρων. Σε κάθε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή, ο ίδιος αποφασίζει και θέλει να είναι πρόβατο, τότε ο τσοπάνης πάντα θα βρίσκεται.
Μόνο που στη συνέχεια θα καραδοκούν και οι λύκοι.
Ακολουθήστε το arta2day.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις