Παρατηρώντας προσεκτικά τον γεωπληροφοριακό χάρτη της Ρ.Α.Ε. διαπιστώσαμε ότι μια ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία με έδρα τα Γιάννενα , η Α.Π.Ε. ΚΩΤΣΙΝΑ Ι.Κ.Ε. , είχε καταθέσει στη Ρ.Α.Ε. μια αίτηση (Γ-012551/9-2-2021) για την κατασκευή ΜΥΗΕ 2,8 ΜW, στον Άραχθο ποταμό, κάτω από τη Δαφνωτή και την Πλατανούσα! Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.) στα τέλη Ιουνίου προχώρησε στην βεβαίωση παραγωγής (ΒΕΒ-3974/2021).
Με βάση το νομοθετικό πλαίσιο, η Ρ.Α.Ε. στη φάση αυτή εξετάζει τη σκοπιμότητα του έργου στη βάση κριτηρίων οικονομικής φύσεως που σχετίζονται με την τεχνικοοικονομική επάρκεια του έργου, δεν αξιολογεί τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του και συνήθως παρέχει αφειδώς άδειες παραγωγής στον οποιοδήποτε υποψήφιο «επενδυτή»! Το παράδοξο μάλιστα είναι ότι στη φάση αυτή καθορίζεται γενικώς ο τόπος για την άσκηση της δραστηριότητας, χωρίς να διαπιστώνεται πλέον από την Αρχή ούτε καταρχήν η δυνατότητα εξασφάλισης της επίμαχης θέσης. Η δε ακριβής θέση της μονάδας, καθώς και η δυνατότητα εξασφάλισης του δικαιώματος χρήσης αυτής καθορίζονται κατά την έκδοση της άδειας εγκατάστασης, που χορηγείται στον κάτοχο άδειας παραγωγής σε επόμενο αδειοδοτικό στάδιο. Άλλη μια ένδειξη βιασύνης, προχειρότητας και σκόπιμης «διευκόλυνσης» τέτοιων πρακτικών είναι το γεγονός ότι ο πολίτης και οι φορείς που διαφωνούν έχουν μόνο 15 μέρες περιθώριο για να καταθέσουν εμπρόθεσμο αίτημα αντιρρήσεων έναντι της αρχικής αίτησης και τριάντα μέρες έναντι της βεβαίωσης παραγωγού, χωρίς μάλιστα η Ρυθμιστική Αρχή να τους έχει επιδώσει στοιχεία του φακέλου της αίτησης!
Μέρος μιας προφανούς ανισότητας δικαίου είναι και τα εξής:
Α) Ο δικαιούχος των έργων Α.Π.Ε. καταλαμβάνει χώρο που δεν του ανήκει για 25 έτη με δικαίωμα επέκτασης έως τα 50 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα – σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο- απολαμβάνει το 97% των εσόδων και υποχρεώνεται να αποδίδει το 1% στους κατοίκους και το 1,7% στον Δήμο!
Β) Οι αποφάσεις των Δήμων και της Περιφέρειας έχουν γνωμοδοτικό χαρακτήρα. Αγνοείται ουσιαστικά η βούληση της τοπικής κοινωνίας.
Γ) Η περιοχή των Τζουμέρκων έχει πληρώσει το τίμημα της ενεργειακής συμμετοχής με τα μεγάλα φράγματα «Πουρνάρι Ι και ΙΙ».
Δ) Αν κατασκευαστούν και λειτουργήσουν όλες οι Α.Π.Ε (τα αιολικά , φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά της χώρας, τότε η Ελλάδα θα ξεπεράσει κατά 3 φορές το δεσμευτικό στόχο της απέναντι στην Ε.Ε. Μόνο σε ένα μήνα ζητάνε 743 άδειες παραγωγής ρεύματος. Και το κόλπο της κατάτμησης καλά κρατεί! Βλέπουμε κάτι 6αράκια, 5αράκια Αιολικά, που δεν θέλουν άδεια το ένα δίπλα στο άλλο που αθροιστικά ξεπερνούν τα 10Mw, που κανονικά θα ήθελαν άδεια.
Ε) Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα των υδάτινων οικοσυστημάτων, πόσα δηλ. Υ/Η και ποιου δυναμικού αντέχει ένα ποτάμι κι ένα ρέμα.
Ειδικότερα για το ΜΥΗΕ στον Άραχθο μια ιδιότυπη παραδοξότητα αποτελεί το γεγονός ότι στην ίδια περίπου περιοχή όπου το Συμβούλιο της Επικρατείας με την 3858/2007 απόφασή του ακύρωσε για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας το υδροηλεκτρικό έργο του Αγίου Νικολάου εμφανίζεται μετά από χρόνια ένα καινούριο, υπό νέα διεύθυνση, με μικρότερα μεγέθη, να προσβάλει τη μνήμη, τους αγώνες και την ιστορία αυτού του τόπου, μα πάνω απ’ όλα τη φυσική ροή του ίδιου του ποταμού. Λες και ο δολοφόνος επιστρέφει πάλι στον τόπο του εγκλήματος!
Είναι φανερό ότι στην περιοχή αυτή του Αράχθου, δίπλα στο ποτάμι διέρχεται το σηματοδοτημένο παραποτάμιο «Mονοπάτι της Bίδρας» το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί από πρόγραμμα της Ε.Ε. και συνδέει το παλιό πέτρινο γεφύρι της Πλάκας με τη γέφυρα Τζαρή. Το ¨Μονοπάτι της Βίδρας¨ έχει μέχρι σήμερα προβληθεί σε διάφορα τουριστικά περιοδικά, στη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού του Λονδίνου ως μέρος του συνολικού προγράμματος προβολής του Ε.Ο.Τ. κ.α. Παράλληλα με το μονοπάτι η διαδρομή Γέφυρα Πλάκας- Γέφυρα Τζαρή – Κρυονέρι – Φτέρη Κεντρικού αποτελεί σημαντικό μέρος των διαδρομών RAFTING , CANOE και KAYAK . Είναι γνωστό άλλωστε ότι στην περιοχή δραστηριοποιούνται πέντε τουλάχιστον εταιρείες εναλλακτικού τουρισμού.
Τόσο το παραποτάμιο «Mονοπάτι της Bίδρας» όσο και οι δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού Rafting προσελκύουν όλο το χρόνο πλήθος Ελλήνων και ξένων επισκεπτών ενισχύοντας την τοπική οικονομία, στηρίζοντας μόνιμες θέσεις εργασίας στον τουρισμό του ορεινού όγκου των Τζουμέρκων. Το κύμα Ισραηλινών τουριστών που κατακλύζει τα τελευταία χρόνια τα Τζουμέρκα αναδεικνύει το Rafting στον Άραχθο και τις δραστηριότητες στο παραποτάμιο «Mονοπάτι της Bίδρας» ως βασικό προορισμό στα Τζουμέρκα. Εδώ διεξάγεται και το Vidra’s Trail με τη συμμετοχή αθλητών από όλη την Ελλάδα. Το υποψήφιο ΜΥΗΕ θα ζημιώσει ανεπανόρθωτα τις παραπάνω δραστηριότητες.
Το υποψήφιο έργο θέτει σε άμεσο κίνδυνο και το χωριό της Δαφνωτής εξαιτίας των μεγάλων κατολισθητικών φαινομένων που έγιναν πριν από λίγους μήνες. Ένα γεωλογικό φαινόμενο που βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς μεγάλο μέρος των πρανών διολισθαίνει προς το ποτάμι θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τα σπίτια του χωριού. Είναι βέβαιο ότι οποιαδήποτε παρέμβαση στην περιοχή για την κατασκευή ΜΥΗΕ θα επηρεάσει τη στατικότητα του οικισμού της Δαφνωτής και τη βιωσιμότητα του έργου! Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες.
Το «υποψήφιο έργο» δεν είναι το μόνο στην περιοχή των Τζουμέρκων. Πάνω από 25 αιτήσεις και βεβαιώσεις παραγωγού έχουν δοθεί για μικρά υδροηλεκτρικά σε ρέματα, παραπόταμους και ποτάμια, ενώ το Ξηροβούνι θα γεμίσει από 100 περίπου ανεμογεννήτριες αν οι «επίδοξοι επενδυτές» καταφέρουν να ολοκληρώσουν όλες τις αδειοδοτικές φάσεις και φυσικά αν καταφέρουν να ξεπεράσουν τη σθεναρή αντίσταση της κοινωνίας των πολιτών. Είναι απίστευτο το θράσος και η επιθετικότητα, η έλλειψη περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Μέσα σε τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους από τους περίφημους καταρράκτες στα Θεοδώριανα, τον καταρράκτη στο Γιαννίτσι (Αβαρίτσα), στο Αθαμάνιο, στο Βουργαρέλι, στην Κυψέλη, στα Λεπιανά, κάτω από τη Μονή Κηπίνας, στους Μελισσουργούς, στο Ματσούκι, στα Πράμαντα, στους Ραφταναίους, στην Πλατανούσα, στον Άραχθο… επώνυμοι διεκδικητές δημόσιας περιουσίας, στο όνομα μιας «πράσινης ανάπτυξης», χωρίς σχεδιασμό, χωρίς όρια, με κερδοσκοπική φαυλότητα αναζητούν οφέλη σε ένα σύγχρονο Ελντοράντο. Ποιος θα τους σταματήσει; Ποιος θα βάλει έναν φραγμό στην αλόγιστη αδειοδότηση; Ποιος θα βάλει έναν φραγμό στην προσβολή του τοπίου;
Το γεγονός ότι κάποιος «επενδυτής» έλαβε βεβαίωση παραγωγού δεν σημαίνει ότι θα γίνει και το έργο! Υπάρχουν και άλλα στάδια πιο σύνθετα που θα πρέπει να ξεπεραστούν. Αν τελικά αποφασίσει να συνεχίσει και δεν λογαριάσει τις σφοδρές αντιδράσεις των κατοίκων της μέσης κοιλάδας του Αράχθου και των Τζουμέρκων, της αποδημίας, της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, της Ομοσπονδίας Τζουμερκιωτών, του Συλλόγου Κεντρικών Τζουμέρκων, και άλλων θεσμικών παραγόντων και φορέων, τότε θα αναμετρηθούμε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, στην Περιφέρεια Ηπείρου, στα Δημοτικά Συμβούλια των όμορων Δήμων και αν επιμείνει περισσότερο θα φτάσουμε στην ύστατη λύση του Σ.τ.Ε.
Για τους παραπάνω λόγους και για πολλούς άλλους ακόμα που θα αποκαλυφθούν σε επόμενα στάδια συνιστούμε στον «υποψήφιο επενδυτή» και στην εταιρεία του να αποχωρήσει από την περιοχή και να μην προχωρήσει στα επόμενα βήματα!
Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να μην δώσουν έγκριση για την κατασκευή του έργου.
Καλούμε τα συναρμόδια υπουργεία να τροποποιήσουν το νομοθετικό πλαίσιο για να σταματήσει η ασυδοσία!
Ο Άραχθος και τα Τζουμέρκα δεν θέλουν τέτοια ανάπτυξη! Έχει τους δικούς του ανθρώπους, τα δικά του οράματα, έχει ήδη χαράξει έναν άλλο δρόμο ήπιας τουριστικής αξιοποίησης με σεβασμό στο περιβάλλον και αυτό είναι το συγκριτικό του πλεονέκτημα. Δεν το παραχωρούμε σε κανένα. Πιστοί στο καθήκον μας, θα υπερασπιστούμε τις αξίες και τα ιδανικά μας και θα βγούμε και πάλι νικητές!
Αντώνης Κοντός – Πρόεδρος του Συλλόγου Κεντρικών Τζουμέρκων