Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΕΒΕΖΑ Ιστορία – Πολιτισμός – Περιβάλλον, στην προσπάθειά της να αναδείξει την ιστορία του τόπου μας, αλλά και να προβάλει σημεία της περιοχής μας που έχουν ιδιαίτερη ιστορική σημασία, σε συνεργασία με τις δημοτικές κοινότητες Ριζών και Καμαρίνας, διοργάνωσε την Κυριακή 18/12/22 τελετή μνήμης, προκειμένου να τιμηθεί, ο ηρωικός θάνατος της Δέσπως Μπότση και της οικογένειάς της.
Αρχικά τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των ψυχών των θυμάτων, στον Ι. Ν. Αγίων Αναργύρων Ριζών. Ακολούθησε ομιλία της προέδρου του περιφερειακού συμβουλίου, κυρίας Σταυρούλας Μραΐμη-Μπότση, σχετικά με τους Σουλιώτες και το ολοκαύτωμα.
Στη συνέχεια, οι παρευρισκόμενοι μετέβηκαν εν πομπή στο μνημείο των πεσόντων, όπου έγινε κατάθεση στεφάνων.
Κατόπιν ο τέως αναπληρωτής καθηγητής πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Θωμάς Μπάκας αναφέρθηκε στην μάχη της Ρινιάσας και στην τοπική ιστορία.
Η επιτροπή απευθύνει ένα από καρδιάς ευχαριστώ,
στον πρόεδρο της δημοτική κοινότητας Ριζών, Μάριο Κωνσταντινίδη για τη συνεργασία και τη φιλοξενία,
στον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας Καμαρίνας, Θεόδωρο Δράκο για τη συνεργασία,
στην πρόεδρο του περιφερειακού συμβουλίου, Σταυρούλα Μραΐμη-Μπότση για τη συνεργασία και την ενδιαφέρουσα ομιλία.
τον τέως αναπληρωτή καθηγητή πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Θωμά Μπάκα για την συνεργασία και την γλαφυρή περιγραφή των ιστορικών γεγονότων.
Μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε επίσης για την παρουσία και τη συνεργασία τους,
στον όμιλο απόδοσης τιμών και ιστορικής αναβίωσης, Σουλιώτες,
στον Πολιτιστικό σύλλογο Αγίου Θωμά,
στον Σύλλογο Μικρασιατών και Ποντίων Πρέβεζας.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους
Γεώργιος Νίτσας, επικεφαλής δημοτικής παράταξης «Ανάπτυξη τώρα»
Ροπόκης Ευάγγελος, επικεφαλής δημοτικής παράταξης «Δημοτική ανατροπή»
Γεώργιος Νόβας ,πρόεδρος δημοτικής κοινότητας Μύτικα,
Ευθύμιος Πάσχος, πρόεδρος δημοτικής κοινότητας Νικόπολης
Ιωάννης Γιώτης, πρόεδρος Ένωσης αποστράτων αξιωματικών στρατού ξηράς νομού Πρέβεζας
Πολύκαρπος Χαλκίδης, πρόεδρος Νέας ένωσης ξενοδόχων
Αντιστράτηγος εα Κωνσταντίνος Τσούτσης, πρόεδρος Συνδέσμου αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ
Σταυροπούλου Ευανθία, πρόεδρος Μορφωτικού- εκπολιτιστικού συλλόγου Αρχαγγέλου
Μαρία Αβραμίδου, πρόεδρος του Πολιτιστικού συλλόγου Αγίου Θωμά,
Βασιλική Χόρτη, πρόεδρος του συλλόγου Μικρασιατών και Ποντίων Πρέβεζας.
Η Επιτροπή επιθυμεί επίσης να εκφράσει το παράπονό της, αφού για πολλοστή φορά, ελάχιστοι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών μας τίμησαν με την παρουσία τους.
Το χρονικό του ολοκαυτώματος
Στο χωριό Ριζά, που παλαιότερα λεγόταν Ρινιάσα, ενώ συνεχιζόταν η τρίτη πολιορκία του Σουλίου από των Αλή Πασά, είχαν καταφύγει με την άδειά του είκοσι οικογένειες σουλιωτών, που έφυγαν από το Σούλι, προκειμένου να γλιτώσουν από την πείνα που επέφερε η μακρά πολιορκία. Μεταξύ αυτών ήταν και η οικογένεια του Γιώργη Μπότση και της συζύγου του Δέσπως. Μετά την άλωση του Σουλίου, το 1803, ο Αλή Πασάς καταπάτησε όλες τις συνθήκες που έκανε με τους Σουλιώτες και τους κυνήγησε στην Πάργα, το Ζάλογγο και τη μονή Σέλτσου. Δεν ήταν λοιπόν δυνατόν να αφήσει ήσυχους και τους Σουλιώτες που βρισκόταν στη Ρινιάσα.
Όταν οι τουρκαλβανοί του Αλή Πασά έφτασαν στο χωριό, οι άντρες έλειπαν και εύκολα σκλάβωσαν τα γυναικόπαιδα. Η Δέσπω Μπότση όμως, κατέφυγε στον πύργο του Δημουλά μαζί με τις κόρες, τις νύφες και τα εγγόνια της, και ξεκίνησε πόλεμο εναντίων τους. Ήταν αδύνατο όμως οι γυναίκες και τα παιδιά, να αντισταθούν για πολύ, σε πάνοπλους στρατιώτες και έτσι προτίμησαν τον θάνατο από τη σκλαβιά και την ατίμωση, βάζοντας φωτιά σε ένα βαρέλι με μπαρούτι.
Σήμερα στο χωριό, υπάρχει μνημείο, για να θυμίζει την ανδρεία, το θάρρος και τον ηρωισμό τους. Το γνωστό δημοτικό τραγούδι περιγράφει γλαφυρά τον ηρωισμό της Δέσπως.
Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά ντουφέκια πέφτουν.
Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;
Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι.
Η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ΄αγγόνια.
Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά την πύργο.
-Γιώργαινα ρίξε τα΄άρματα, δεν είναι εδώ το Σούλι
Εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των αρβανίτων.
-Το Σούλι κι αν προσκύνησε, κι αν τούρκεψεν η Κιάφα,
Η Δέσπω αφέντες λιάπηδες, δεν έκανε, δεν κάνει.
Δαυλί στο χέρι-ν- άρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:
-Σκλάβες Τουρκών μη ζήσουμε, παιδιά μ΄μαζί μου ελάτε.
Και τα φουσέκια ανάψανε και όλες φωτιά γινήκαν.
