Δημήτρης Μάρδας
Την ώρα που η κυβέρνηση δίνει πάνω από 22 εκ. ευρώ σε επιλεγμένα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης για τον… πόλεμο του Covid-19, η Τουρκία με 37,5 εκ. δολάρια αγοράζει το τρίτο της πλοίο-γεωτρύπανο, αν και μεταχειρισμένο.
Ενώ διάφορα υπουργεία ασχολούνται με το πώς η κυβέρνηση θα δαπανήσει χρήματα τύπου «Σκοιλ Ελικικού», η Τουρκία ετοιμάζει σε δικά της ναυπηγεία το τρίτο ερευνητικό της πλοίο με προϋπολογισμό 100 εκ. δολάρια.
Ενώ εμείς εξουσιάζουμε τη θάλασσα έχοντας τον δεύτερο σε μέγεθος εμπορικό στόλο, η Τουρκία κυριαρχεί σε εντυπώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο διαθέτοντας τρία πλοία-γεωτρύπανα (τα Fatih, Yavuz και Kanuni) και δύο ερευνητικά για φυσικό αέριο-πετρέλαιο (το Barbaros Hayrettin Passakai και το Oruç Reis).
H απόκτηση ενός τέτοιου ερευνητικού πλοίου από την Ελλάδα έχει έναν πολιτικό συμβολισμό πέραν των όποιων άλλων λειτουργειών του. Επιπλέον, χαρίζει στη χώρα αυτονομία, χαρακτηριστικό που δεν διαθέτει στην περίπτωση αναζήτησης για μίσθωση ενός ξένου ερευνητικού πλοίου, οι ιδιοκτήτες του οποίου μπορεί να αρνηθούν την παροχή αυτής της υπηρεσίας αν το κρίνουν σκόπιμο.
Επιθετική εξωτερική πολιτική δε σημαίνει ότι κινούμαστε σύμφωνα με το δόγμα «βλέποντας και κάνοντας» ή του κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, ή τέλος πατώντας μόνο στα όσα προβλέπονται στις Συνθήκες της ΕΕ, τις οποίες οφείλουμε να αξιοποιούμε στο έπακρο φυσικά, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα εμπόδια και περιορισμούς.
Επιθετική πολιτική είναι λόγου χάριν η αγορά ενός τουλάχιστον ερευνητικού πλοίου (και ας είναι μεταχειρισμένο και με παλιό τεχνολογικό εξοπλισμό) το οποίο όφειλε εδώ και καιρό να αλωνίζει την ελληνική ΑΟΖ. Η παρουσία του πλοίου αυτού στην ΑΟΖ είναι το ζητούμενο και όχι το οι μελέτες που πραγματοποιεί το προσωπικό του. Τέλος ένα τέτοιο πλοίο οφείλει να ενταχθεί στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής μη αποτελώντας φυσικά μια σπασμωδική κίνηση.
Γνωρίζουμε άραγε αν πράγματι οι Τούρκοι κάνουν σεισμολογικές μελέτες ή αν παίζουν πόκερ μαγειρεύοντας γιαουρτλού κεμπάπ στο Oruç Reis; Η παρουσία του όμως στην ελληνική ΑΟΖ με την αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων είναι ό,τι επιδιώκει ο Ερντογάν. Αποτελεί δευτερεύον θέμα για τον Τούρκο πρόεδρο αν το Oruç Reis ασχολείται με την έρευνα ενεργειακών κοιτασμάτων έξω από το Καστελόριζο ή με οτιδήποτε άλλο!
Και όλα αυτά σε μια υπό κατάρρευση τουρκική οικονομία που σώζεται είτε από το Κατάρ είτε από την Κίνα, με τη λίρα της να γνωρίζει «βουτιές» χωρίς τέλος και με ετήσιο κόστος δανεισμού –των 10ετών τουρκικών ομολόγων– 13,4% τον Σεπτέμβριο, από 9,6% τον Ιανουάριο του 2020. Το 2018 το κόστος δανεισμού της άγγιξε και το 20%! Επίσης, 200 δις δολάρια είναι η απώλεια της πραγματικής παραγωγής (του πραγματικού ΑΕΠ) της Τουρκίας από το 2013 ως σήμερα.
Ακόμη, οι Τούρκοι ξόδεψαν 40 δις δολάρια το 2019 και 65 δις δολάρια το 2020 για τη στήριξη της λίρας χωρίς αποτέλεσμα. Από την άλλη, παρά την απαξίωση της τουρκικής λίρας δε βελτιώνεται το εμπορικό της ισοζύγιο. Ο πληθωρισμός καλπάζει με 12%, ενώ τα επιτόκια δανεισμού των ιδιωτικών τραπεζών είναι πάνω από το 20%. Και όλα αυτά οδηγούν στην υποβάθμιση της οικονομίας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.
Παρόλα αυτά, η επιθετική εξωτερική πολιτική του Ερντογάν παραμένει ακάθεκτη και η στρατηγική του για τα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου μεταφράζεται με δαπάνες της τάξης των 13 δις δολαρίων για 2020, κάτι που είναι γνωστό από τον Νοέμβριο του 2019.
Οι όποιες προς συζήτηση κυρώσεις της ΕΕ εις βάρος της Τουρκίας συναντούν εμπόδια κάθε μορφής. Τέτοια, ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά, είναι τα 2 εκ. Τούρκων ψηφοφόρων με γερμανική ιθαγένεια, η μεγάλη έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών απέναντι στην Τουρκία κατά 120 δις ευρώ δάνεια κ.ά. Μόνο η Ισπανία έχει να παίρνει από την Τουρκία χρήματα που τοποθέτησε εκεί της τάξης των 64 δις ευρώ!
Παίζοντας άμυνα λοιπόν και ψάχνοντας να φορτώσουμε τον αντίπαλο με κίτρινες κάρτες δεν κερδίζει μια ομάδα ποδοσφαιρικό αγώνα… Και όσο καλή άμυνα και αν έχει, κάποια ώρα θα φάει γκολ! Και οι πιθανότητες του γκολ είναι περισσότερες αν ο τερματοφύλακας αντί να έχει το νου του στη μπάλα, οργανώνει με το μυαλό του ξένοιαστες διακοπές σε κάποιο νησί του Αιγίου!
*Ο Δημήτρης Μάρδας είναι Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Υφ/γός Εξωτερικών και Αν. Υπουργός Οικονομικών