Με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα και κινητοποιήσεις πολιτών, αλλά και την ίδια την εμπειρία μας, θα θέλαμε να θίξουμε ένα ζήτημα που αφορά την περιοχή των Τζουμέρκων, αλλά αγγίζει την ευρύτερη ελληνική επικράτεια.
Το έργο διαπλάτυνσης του δρόμου Πηγάδια-Πλάκα ξεκίνησε πριν 1,5 περίπου χρόνο και από τότε έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης συχνά, αρχικά κυρίως για την ξαφνική απόφαση τον περασμένο Οκτώβριο να διακοπεί η χρήση του δρόμου για λόγους ασφαλείας, όπως επίσης αντίστοιχα και για την απόφαση να διακοπούν οι υπαίθριες δραστηριότητες στο ποτάμι.
Ο δρόμος αυτός βρίσκεται πάνω από το φαράγγι του Αράχθου, ένα προστατευόμενο φυσικό τοπίο. Από τότε έως τώρα, είναι διάφορα τα θέματα που έχουν αναδειχθεί, όπως το αν πράγματι έπρεπε να κλείσει ο δρόμος, τι θα γίνει με τις υπαίθριες δραστηριότητες στο ποτάμι και όσους βιοπορίζονται από αυτές, εάν θα έπρεπε να είχαν εξασφαλιστεί εναλλακτικές προσβάσεις εγκαίρως, εάν υπήρχαν άλλες τεχνικές λύσεις, όπως η κατασκευή σήραγγας, κλπ. Αντιλαμβανόμαστε ότι οι συζητήσεις αυτές είναι πιο πολύπλοκες από ό,τι συνήθως αναπαράγονται στον δημόσιο λόγο, και παρά τον προβληματισμό που μπορεί να γεννά μια απόφαση να διακόπτει επ’ αορίστω τη σύνδεση μιας ήδη απομονωμένης περιοχής και τις επιπτώσεις που αυτή η απόφαση έχει σε κατοίκους, επαγγελματίες και επισκέπτες, σε αυτό το κείμενο επιδιώκουμε να εστιάσουμε στις περιβαλλοντικές προεκτάσεις του έργου και να μιλήσουμε για κάποια θέματα τα οποία θα έπρεπε να είναι απλά και ξεκάθαρα για όλους:
>> απαγορεύεται να ρίχνονται προϊόντα εκσκαφών στο φαράγγι <<
Δεν θεωρούμε γόνιμο ή εύστοχο τον διάλογο για το αν είναι λίγες ή μικρές οι πέτρες και τα χαλίκια και το εάν θα πρασινίσει γρήγορα ή αργά. Ειδικότερα, όταν η πραγματικότητα που αποτυπώνεται φωτογραφικά και από την καθημερινή εμπειρία των κατοίκων της περιοχής αφορά την απόρριψη ογκωδών και μεγάλης ποσότητας τέτοιων υλικών, με απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα, δηλαδή απλά θα συνεχίσει το ποτάμι και το φαράγγι να επιβαρύνεται με υλικά εκσκαφών για όσο διάστημα συνεχίζεται το έργο. Τα επιχειρήματα γύρω από το γιατί η συνέχιση αυτής της πρακτικής μας βρίσκει αντίθετους/ες μπορούν να τεθούν με όρους προστασίας τοπίου, οικοσυστήματος και βιοποικιλότητας, όπως και οικονομικής ζημίας, αλλά δεν χρειάζεται, γιατί πολύ απλά:
>> απαγορεύεται να ρίχνονται προϊόντα εκσκαφών στο φαράγγι <<
(πολλά ή λίγα, μικρά ή μεγάλα)
Αυτό απαγορεύεται ρητά βάσει:
-Της εγκεκριμένης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου (σελ. 12 και 132) .
-Της σύμβασης διαχείρισης ΑΕΚΚ, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, συγκεκριμένα την ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο για τα Απόβλητα 2008/98/ΕΚ που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική εθνική νομοθεσία μέσω του Νόμου 4819/2021 (ΦΕΚ Α 129 – 23.07.2021).
-Του καθεστώτος προστασίας του Αράχθου, ως Ζώνη Ια: «Περιοχή Προστασίας της Φύσης χαράδρας Αράχθου» του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Κοιλάδας Αχελώου, Αγράφων και Μετεώρων.
Δεν θα έπρεπε να αμφισβητούνται τα παραπάνω, ούτε να συνεχίζεται ένας άστοχος δημόσιος διάλογος που πολώνει απλά το κλίμα μεταξύ πολιτών και φορέων, διχάζει την τοπική κοινωνία και δημιουργεί εντάσεις. Αντίθετα, απαιτούμε οι αρμόδιοι φορείς να επιληφθούν του θέματος, να πραγματοποιηθεί αυστηρός έλεγχος για όλες τις έκνομες δραστηριότητες και να μεριμνήσει για την αποκατάσταση υφιστάμενων περιβαλλοντικών οχλήσεων και για την σύννομη και περιβαλλοντικά ορθή εκτέλεση του έργου.
Με την παρουσία μας στα βουνά της Ηπείρου, ευελπιστούμε να συνεισφέρουμε σε πρακτικές που όχι απλώς δεν θα τραυματίζουν τον τόπο, αλλά θα επουλώνουν πληγές και θα φέρνουν την ανάπτυξη που τους αρμόζει. Τα προϊόντα εκσκαφών όχι απλώς πρέπει να ανακυκλώνονται βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, αλλά μπορούν να είναι πολύ πιο χρήσιμα από χαλίκι για στρώσιμο δρόμων. Οι μεγάλοι όγκοι ασβεστόλιθου που αφαιρούνται από το έργο αποτελούν χρήσιμο υλικό δόμησης σε μια περιοχή που δεν υπάρχει τοπικό λατομείο, προσφέροντας αυθεντικό τοπικό υλικό για επεμβάσεις σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και για νέες κατασκευές χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Αυτή είναι μια προοπτική που θέτουμε προς συζήτηση και συνδιαμόρφωση με τους κατάλληλους τοπικούς και επιστημονικούς φορείς για αντίστοιχα έργα υποδομών που υλοποιούνται στους ορεινούς όγκους της Ηπείρου, συχνά όχι με τους καλύτερους όρους, όσον αφορά τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις τους.
Κλείνοντας, θυμόμαστε μια φράση του αγαπημένου Κώστα Ταρνανά, τεχνίτη από τον Πεντάλοφο που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας. Σε στρογγυλή τράπεζα στην Αρίστη Ζαγορίου σχετικά με την ανάγκη χρήσης τοπικών λίθων στα πολιτισμικά τοπία, μαζί με αρμόδιους φορείς της Ηπείρου και της Κεντρικής Διοίκησης, είπε: “…η πέτρα που βγήκε για να γίνει ο δρόμος για τις ανεμογεννήτριες (στο όρος Κασιδιάρη) θα έφτανε για να χτίζαμε ξανά όλο το Ζαγόρι.”
Ας έχουμε κατά νου τα διδάγματα της παράδοσης, πλάι στις σύγχρονες απαιτήσεις αειφορίας, ευελπιστώντας ότι στο άμεσο μέλλον θα μιλάμε για πρωτοπορία και όχι για τα αυτονόητα.
ΥΓ. Επισυνάπτεται η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου.
Για το «Δίκτυο Ορεινών Εργαστηρίων»
η Καρδιά της Μέλισσας
το Μπουλούκι
Το Σχολείο της Γης
οι Τζουμέικερς/Tzoumakers
τα Ψηλά Βουνά
Ακολουθήστε το arta2day.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις