Ερωτήσεις στην αρχαιολόγο Κωνσταντίνα Ζήδρου από την Κατερίνα Σχισμένου για την εκδήλωση από 27 Νοεμβρίου έως και 13 Δεκεμβρίου 2023, «Δία, μ’ ακούς», με θέμα τον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης.
1.Γιατί επιλέξατε αυτό το θέμα; Γιατί επιλέξατε τον τίτλο, «Δία, μ’ ακούς»;
Σκέψη και επιθυμία μας ήταν να επιλέξουμε ένα μνημείο σύμβολο, γνωστό σε όλους τους Ηπειρώτες και να προσπαθήσουμε να τονίσουμε και κάποιες λιγότερο προβεβλημένες πτυχές της ιστορικής διαδρομής του. Έτσι, καταλήξαμε στη Δωδώνη, έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους αρχαιολογικούς χώρους, με μακραίωνη ιστορία και μία ποικιλία μνημείων. Στη συνέχεια, επικεντρωθήκαμε στον διττό της ρόλο ως πανελλήνιου θρησκευτικού κέντρου και αντίστοιχα πολιτικού κέντρου της Ηπείρου και επιδιώκουμε να φωτίσουμε λεπτομέρειες, οι οποίες, συχνά, περνούν απαρατήρητες, όπως το γεγονός ότι ο Δίας είχε σύζυγό του τη Διώνη στη Δωδώνη, ότι κατοικούσε στις ρίζες της ιερής βαλανιδιάς για αυτό και ο ναός του ονομάζεται Ιερά Οικία, ότι το θέατρο μετατράπηκε και λειτούργησε ως ρωμαϊκή αρένα, τον τρόπο με τον οποίο συνδυάστηκε η προϊστορική λατρεία της μεγάλης Θεάς Γης με το Δωδεκάθεο, πού βρισκόταν η κύρια είσοδος κατά την αρχαιότητα και γιατί τα οικοδομήματα είναι τοποθετημένα με τον συγκεκριμένο τρόπο κ.α.
Ο τίτλος «Δία, μ’ ακούς» έχει μία παιχνιδιάρικη διάθεση και προέκυψε για να τονίσει την προσπάθειά μας να ταξιδέψουμε, εικονικά, στον χώρο και στον χρόνο, με καθοδηγητή τον θεό – προστάτη της Δωδώνης, τον Δία. Επιπλέον, έχει σχέση και με το θεατρικό παιχνίδι που θα πραγματοποιείται στον χώρο της έκθεσης για τα σχολεία, κατά τη διάρκεια του οποίου οι μαθητές θα ρωτούν τον Δία και θα παίρνουν απαντήσεις, αναβιώνοντας τη λειτουργία του μαντείου.
2. Πόσο έχει σχέση με το γεγονός πως φέτος εντάχθηκαν τα ελάσματα της Δωδώνης στην άυλη κληρονομιά της UNESCO;
Η ένταξη των μολύβδινων ελασμάτων, με τις ερωτήσεις των πιστών, στον κατάλογο «Μνήμη του κόσμου» της UNESCO αποτέλεσε μία μεγάλη επιτυχία της Εφορείας Αρχαιοτήτων και θέλω να συγχαρώ όλους τους υπεύθυνους. Ωστόσο, δεν επηρέασε καθόλου τη δική μας απόφαση.Αντίθετα,συνέπεσε και το θεωρώ ευτυχή συγκυρία. Η δική μας απόφαση είχε, ήδη, ληφθεί από τα τέλη Ιανουαρίου, όταν και τελειώσαμε την προηγούμενη έκθεση για το Βυζαντινό Κάστρο των Ιωαννίνων. Η απόφαση για την ένταξη των ελασμάτων της Δωδώνης ανακοινώθηκε τέλη Μαΐου. Επειδή η κάθε έκθεση χρειάζεται πολύμηνη προετοιμασία, με επισκέψεις στον αρχαιολογικό χώρο, βιβλιογραφική έρευνα, συγγραφή κειμένων, φωτογράφιση, επεξεργασία των φωτογραφιών, φέτος είχαμε και τη δημιουργία τριών βίντεο, έτσι, αποφασίζουμε, στα τέλη του χειμώνα – αρχές άνοιξης, το θέμα ώστε να μεσολαβεί και το καλοκαίρι και ο καθένας μας να δουλεύει χωρίς πίεση, με τους ρυθμούς του, για ένα πιο άρτιο αποτέλεσμα. Αρχές φθινοπώρου αποφασίζουμε τι θα συμπεριλάβουμε στην έκθεση και ξεκινάμε τη διαδικασία. Επομένως, όταν πήραμε την απόφαση δεν γνωρίζαμε για την προσπάθεια της Εφορείας και οι χαρμόσυνες ειδήσεις μας βρήκαν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας.
3. Πόσο επίκαιρο είναι σήμερα το μαντείο της Δωδώνης και τι απήχηση έχει στη νέα γενιά;
Ο άνθρωπος, ανέκαθεν, προσπαθούσε, με ποικίλους τρόπους, να πάρει πληροφορίες για το μέλλον ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα, στην πιο εξελιγμένη, μετά από 2000 χρόνια κοινωνία μας. Ας αναλογιστούμε πόσοι άνθρωποι καταφεύγουν ακόμη σε μέντιουμ, αστρολόγους και παρεμφερείς ειδικότητες για να λάβουν απαντήσεις. Αλλά ακόμη και μέσω των θρησκειών γίνεται το ίδιο, προσεγγίζοντας πνευματικούς ανθρώπους και χρησιμοποιώντας τους ως ενδιάμεσους κρίκους για να μάθουμε τις προθέσεις του θεού. Επομένως, η λειτουργία του μαντείου μπορεί να μην είναι επίκαιρη αλλά η φιλοσοφία του είναι επίκαιρη και διαχρονική.
Η νέα γενιά δείχνει αρκετό ενδιαφέρον τόσο για τον αρχαιολογικό χώρο γενικότεραόσο και για το μαντείο και τη λειτουργία του ειδικότερα. Τα παιδιά είναι περίεργα για τον τρόπο με το οπoίο λειτουργούσε, για τις απορίες των πιστών, για τις απαντήσεις και εάν αυτές επαληθεύονταν. Και ακριβώς αυτό το σημείο είναι το πλέον ελπιδοφόρο ότι τα νέα παιδιά ανακαλύπτουν δικούς τους τρόπους να προσεγγίσουν έναν αρχαιολογικό χώρο και να οδεύσουν στο μονοπάτιτης ιστορικής γνώσης.
4. Πώς μπορεί η ιστορία του τόπου, του κάθε τόπου να φτάσει στα σχολεία, στα παιδιά;
Όπως είναι γνωστό και χιλιοειπωμένο, τα παιδιά είναι το μέλλον του κάθε τόπου και της ανθρωπότητας συνολικά. Η αξία της γνώσης της ιστορίας, από την άλλη, έχει επισημανθεί, ήδη, από τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη, όχι μόνο ως γνώση του παρελθόντος αλλά και ως αφετηρία για το μέλλον και αποφυγή των λαθών των προηγούμενων γενεών. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια το μάθημα της ιστορίας θεωρείται δύσκολο και συχνά αδιάφορο από τα παιδιά, καθώς γενικότερα οι ανθρωπιστικές σπουδές απαξιώνονται.
Για εμένα προσωπικά, η εκμάθηση της τοπικής ιστορίας θα πρέπει να ενταχθεί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εκδρομών και κάθε είδους βιωματικής μάθησης, πορευόμενη, παράλληλα, με το μάθημα της ιστορίας. Κακά τα ψέματα, οι σύγχρονοι μαθητές της κοινωνίας της πληροφορίας, της γνώσης και της τεχνολογίας χρειάζονται την τεχνολογία, ως μέσο, για την προσέγγιση και απόκτηση της γνώσης. Εκεί,ακριβώς, πρέπει να εστιάσουμε γονείς και εκπαιδευτικοί και μέσω των τεχνολογικών επιτευγμάτων να δώσουμε την ώθηση στα παιδιά να αγαπήσουν την ιστορία και να ανακαλύψουν μόνα τους τη γνώση ώστε να πορευτούν σε αυτή την αέναη διαδρομή.
