Ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια των Ιωαννίνων απέκτησε και πάλι ζωή. Ο λόγος για το Αρχοντικό της Ισμήνης Τζαβέλλα το οποίο σταδιακά μετατρέπεται σε ένα κέντρο πολιτισμού.
Το ιστορικό κτίριο που βρίσκεται στην οδό Παύλου Μελά επισκέφθηκαν σήμερα ο Δήμαρχος Μωυσής Ελισάφ, ο Αντιδήμαρχος Οικονομικών Φώτης Βάββας και ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Βασίλης Ζωγράφους μαζί με την υπηρεσία κληροδοτημάτων και την επιτροπή που συνεπικουρεί το έργο της.
Ήδη σε χώρους του κτιρίου έχει αναπτυχθεί το ιστορικό αρχείο του Δήμου ενώ παράλληλα έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την αξιοποίηση και των υπολοίπων χώρων.
Ο Δήμαρχος ευχαρίστησε όλους όσους εργάστηκαν ώστε το κτίριο να αποκτήσει και πάλι ζωή και υπογράμμισε ότι πολύ σύντομα θα έχει μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού και ιστορικής μνήμης.
Το Αρχοντικό Ισμήνης Τζαβέλλα αποτελεί μια κλασική αστική κατοικία του 19ου αιώνα, από τις ελάχιστες που σώζονται ακόμη. Είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο μνημείο και θεωρείται έργο τέχνης. Η Ισμήνη Τζαβέλλα κληροδότησε στον Δήμο το αρχοντικό της οικογένειάς της με την επιθυμία να λειτουργήσει ως μουσείο. Για αρκετά χρόνια φιλοξενήθηκαν στους χώρους του τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ). Από την ώρα που τα ΓΑΚ μετακόμισαν στο Σουφαρί Σεράι, η οικία παρέμεινε κλειστή και είχε υποστεί μεγάλες φθορές.
Το 2014 ολοκληρώθηκε το μεγάλο έργο αποκατάστασης σύμφωνα με την μελέτη που είχαν εκπονήσει οι Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου.
Το 2017 με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου εγκρίθηκε η μεταστέγαση, στο ισόγειο του Αρχοντικού, του Ιστορικού αρχείου του Δήμου.
Στα επόμενα χρόνια και πάλι το κτίριο δεν χρησιμοποιήθηκε με αποτέλεσμα να παρατηρηθούν σημαντικές φθορές. Από την εισροή όμβριων υδάτων στο εσωτερικό της κατοικίας λόγω αστοχιών της στέγης προκλήθηκαν εκτεταμένες φθορές στους χώρους της (στα ξύλινα δάπεδα, στους χρωματισμούς, κλπ), και η οποία παρουσίαζε μια εικόνα πλήρους εγκατάλειψης. Στην κατάσταση αυτή το παρέλαβε η σημερινή Δημοτική Αρχή.
Από τον Οκτώβριο του 2019, όπως ανέφερε ο Δήμαρχος, έγιναν όλες οι απαραίτητες εργασίες για την αποκατάσταση της στέγης και του εσωτερικού του αρχοντικού ώστε να επανέλθει στην αρχική του μορφή. Ολοκληρώθηκαν επίσης όλες οι εργασίες συντήρησης των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων του κτίσματος.
Το τμήμα Κληροδοτημάτων του Δήμου υπέβαλλε ήδη αίτημα στην Εφορεία Νεότερων Μνημείων και ήδη δόθηκε η έγκριση για την πλήρη αποκατάσταση και της πρόσοψης της κατοικίας.
Εδώ και δύο μήνες περίπου έχει μεταφερθεί στο κτήριο το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου. Παράλληλα γίνεται συντήρηση των εκθεμάτων – κειμηλίων τα οποία θα παρουσιαστούν σε μόνιμη έκθεση που θα λειτουργήσει στο κτίριο.
Το ισόγειο του κτηρίου θα αξιοποιηθεί από τον Δήμο ως εκθεσιακός χώρος καθώς και για την στέγαση του φωτογραφικού του αρχείου. Η υπέροχη αυλή της κατοικίας προγραμματίζεται να χρησιμοποιηθεί για μικρές πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Η υπεύθυνη του Αρχείου του Δήμου Μαρία Παππά σημείωσε ότι η μεταστέγαση ήταν αίτημα πολλών ετών καθώς υπήρξαν προβλήματα τόσο με τους χώρους στο προηγούμενο κτίριο όσο και με τις συνθήκες φύλαξης του υλικού.
«Το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Ιωαννιτών είναι ένα από τα λίγα στο είδος του καθώς συγκεντρώνει την έγγραφη παραγωγή του δήμου από το 1913, οπτικοακουστικό υλικό από τις πολιτιστικές δραστηριότητες, ιδιωτικό αρχείο και συλλογές βιβλίων από τον 19ο αιώνα ενώ διαθέτει μια πλήρως ενημερωμένη βάση δεδομένων με τα πρακτικά συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου από το 1913 έως τα τέλη του 20ου αιώνα» σημείωσε η κ. Παππά.
Με την μετεγκατάσταση στο Αρχοντικό της Ισμήνης Τζαβέλλα δημιουργούνται οι συνθήκες για να λειτουργήσει το Μουσείο Αστικής Κατοικίας με τα κειμήλια της οικογένειας. Ο νέος χώρος θα είναι ανοιχτός για το κοινό –όταν οι υγειονομικές συνθήκες το επιτρέψουν- ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα οργάνωσης διάφορων δράσεων και δρώμενων.
Ο ειδικός συνεργάτης του δημάρχου για θέματα πολιτισμού Χρήστος Παπαδόπουλος έκανε γνωστό ότι έχει ξεκινήσει η συλλογή και η ψηφιοποίηση υλικού που αναφέρεται στην διαδρομή της πόλης στον χρόνο, όπως φιλμ και φωτογραφίες, ένα υλικό που θα παραμείνει στο Αρχείο του Δήμου.
Ο Δήμαρχος Μωυσής Ελισάφ απηύθυνε ιδιαίτερες ευχαριστίες στον πρώην δήμαρχο Φίλιππα Φίλιο καθώς επί δημαρχίας του έγινε το μεγάλο έργο αποκατάστασης του κτιρίου, τις υπηρεσίες κληροδοτημάτων και ιστορικού αρχείου και την κ. Νέλλη Τζιμογιάννη που προσέφερε εθελοντικά.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΩΝ
Με αφορμή την επίσκεψη στο Αρχοντικό Ισμήνης Τζαβέλλα από τον Δήμαρχο, τον Αντιδήμαρχο Οικονομικών Φώτη Βάββα και τον Γενικό Γραμματέα του Δήμου Βασίλη Ζωγράφο παρουσιάστηκαν όλες οι δράσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την αξιοποίησή τους.
«Τα κληροδοτήματα του Δήμου δεν είναι όλα ενεργά. Μερικά από αυτά δεν έχουν προϋπολογισμό και έσοδα. Η λεπτομερής καταγραφή όλων των κληροδοτημάτων και των όρων της κληροδοσίας τους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την μέγιστη αξιοποίησή τους. Η σημερινή Δημοτική Αρχή έχει ως στόχο την αξιοποίηση και του πιο ανενεργού κληροδοτήματος προς όφελος της πόλης, του πολιτισμού της, της ιστορίας της και των Δημοτών της», υπογράμμισε ο Δήμαρχος Μωυσής Ελισάφ.
Ο αντιδήμαρχος Φώτης Βάββας τόνισε ότι στόχος του Δήμου και της υπηρεσίας κληροδοτημάτων είναι η πλήρης αξιοποίησή τους με βάση την βούληση των διαθετών.
Ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Βασίλης Ζωγράφος σημείωσε ότι ήδη έχει ολοκληρωθεί μία πολύ σημαντική δουλειά και η προσπάθεια για την αξιοποίηση όλων των κληροδοτημάτων, ακόμη και αυτών που είναι ανενεργά ή δεν διαθέτουν έσοδα, είναι μεγάλη και θα είναι συνεχής.
ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΑ
Ζωγράφειο κληροδότημα
Πρόκειται για το μεγαλύτερο κληροδότημα σε περιουσιακά και οικονομικά στοιχεία (ακίνητα, οικόπεδα, τιμαλφή κλπ). Μεγάλο τμήμα των ακινήτων του βρίσκεται στην Αθήνα (37 γραφεία και δύο καταστήματα στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου 2 και 25 γραφεία στην πλατεία Ομονοίας 10, όπως και οικόπεδα επί της Ιεράς Οδού). Ο έλεγχος των ακινήτων αυτών και ειδικά η συντήρηση τους είναι δύσκολη λόγω της απόστασης. Μεγάλα επίσης είναι τα ποσά από ανείσπρακτα ενοίκια. Για την είσπραξη των ενοικίων αυτών συνεχίζεται η προσπάθεια που ξεκίνησε από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή για τη νομική διεκδίκησή τους.
Στις αρχές του 2020 το τμήμα κληροδοτημάτων ήρθε σε επαφή με μεσίτες των Αθηνών για την διαχείριση των προαναφερόμενων ακινήτων και δημοπράτησε όσων δεν ήταν μισθωμένα. Η διαδικασία αυτή απέδωσε και ήδη για δύο χώρους ολοκληρώνεται η μίσθωσή τους (ένας όροφος σε φροντιστήριο στο κτήριο της Αγίου Κωνσταντίνου και ο ημιώροφος του ίδιου ακινήτου σε μεταφραστικό γραφείο, σε εφαρμογή παλαιότερης απόφασης της οικονομικής επιτροπής).
Ταυτόχρονα στα προαναφερόμενα ακίνητα έχει προγραμματιστεί να γίνουν όλες οι απαραίτητες εργασίες επισκευών και συντήρησης οι οποίες απαιτούνται για τη λειτουργικότητα των χώρων, μετά τη μακροχρόνια αχρηστία τους. Όσον αφορά το κτήριο της οδού Κωλέττη 4 στα Ιωάννινα, όπου μέχρι πρόσφατα στεγαζόταν η πολεοδομία σε συνεργασία με το ΕΜΠ, συντοπίτες μας μηχανικούς και φοιτητές γίνεται προσπάθεια να διερευνηθούν οι τρόποι ανακατασκευής του και το απαιτούμενο κόστος για τις απαραίτητες παρεμβάσεις.
Το κληροδότημα, μετά και από σχετικές αποφάσεις του Εφετείου Αθηνών για την ερμηνεία της διαθήκης της Ελένης Ζωγράφου είναι ο βασικός χορηγός του Ζωγράφειου Οίκου Ευγηρίας με ποσό 200.000,00 €/έτος.
Κληροδότημα Πυρσινέλλα
Πρόκειται για ένα κληροδότημα του οποίου η ως σήμερα η προσφορά του στην πόλη (οικονομική και πολιτιστική) με βάση την διαθήκη του Βασιλείου Πυρσινέλλα, είναι τεράστια. Το βασικό ακίνητο το οποίο χαρακτηρίζει το κληροδότημα ως και σήμερα είναι το πάρκο Πυρσινέλλα ή «Γιαννιώτικο Σαλόνι» με τις εγκαταστάσεις που υπάρχουν στο χώρο.
Μετά από χρόνια εμπλοκή με το Ελληνικό Δημόσιο για την κυριότητα του πάρκου και τις προσπάθειες διαφορετικών Δημοτικών Αρχών το ζήτημα αυτό έκλεισε τον Απρίλιο του 2017. Σήμερα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη οι διαδικασίες για την αξιοποίηση του εμβληματικού αυτού χώρου για τα Γιάννενα και την μετατροπή του σε «μητροπολιτικό πάρκο».
Ταυτόχρονα διευθετήθηκε το θέμα της μίσθωσης του χώρου του τέννις που εκκρεμούσε για μεγάλο διάστημα με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων. Η ως σήμερα έλλειψη εσόδων του κληροδοτήματος καθιστά την συστηματική συντήρηση του χώρου πολύ δύσκολη. Ταυτόχρονα και μετά από σημαντική καθυστέρηση, η οποία δεν οφείλεται στην υπηρεσία του Δήμου, ολοκληρώνεται η διαδικασία της κάρπωσης για την κοπή επικίνδυνων δένδρων στο ευρύτερο χώρο του.
Κληροδότημα Μπάρκα
Το κληροδότημα αυτό διαθέτει πέντε καταστήματα επί της οδού Αβέρωφ στα Ιωάννινα. Τα έσοδά του, με βάση την διαθήκη, κατανέμονται κατά 80% για υποτροφίες σε έξι αριστούχους Ηπειρώτες μεταπτυχιακούς φοιτητές (με ποσό 6000.00 €/ φοιτητή και κατ’ έτος). Τα αιτήματα για τις υποτροφίες αυτές είναι πολλά και η κατανομή τους γίνεται αξιοκρατικά από επιτροπή. Πρόσφατα διανεμήθηκαν τα ποσά στους δικαιούχους για τα ακαδημαϊκά έτη 2018-2019 και 2019-2020 ενώ προγραμματίσθηκε και εγκρίθηκε η καταβολή υποτροφιών για το 2020-2021.
Ταυτόχρονα το τμήμα κληροδοτημάτων προσπαθεί να αποκαταστήσει την επαφή με τους επιστήμονες που έχουν διαχρονικά επιχορηγηθεί ώστε να συνδράμουν με τις γνώσεις τους και την εμπειρία τους στην αναβάθμιση της πόλης μας.
Το υπόλοιπο 20% των εσόδων του κληροδοτήματος διατίθεται στον Δήμο, ο οποίος τα αξιοποιεί με αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου.
Κληροδότημα Χαραλάμπους
Τα περιουσιακά στοιχεία του κληροδοτήματος είναι επτά διαμερίσματα (7) σε πολυκατοικία επί της οδού Ακαδημίας 12 στα Ιωάννινα και μια μονοκατοικία στην οδό Ακαδημίας 14, όπου μέχρι πρόσφατα στεγαζόταν το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου.
Από τα προαναφερόμενα διαμερίσματα δύο μόνο είναι ως σήμερα μισθωμένα. Τα υπόλοιπα πέντε (5) ήταν πλήρως εγκαταλειμμένα από το 2010 με εκτεταμένες σοβαρές φθορές. Μετά από σειρά εργασιών, οι οποίες ολοκληρώθηκαν στις αρχές του μήνα Σεπτεμβρίου του 2020 τα διαμερίσματα ανακαινίσθηκαν πλήρως και ταυτόχρονα προκηρύχθηκε η μίσθωσή τους. Δύο από αυτά έχουν ήδη μισθωθεί και συνεχίζεται η διαδικασία για τα υπόλοιπα.
Το κτίσμα όπου στεγαζόταν το αρχείο, μετά την πολύχρονη χρήση του και την ελλιπή συντήρηση του παρουσιάζει σημαντικές ζημιές. Με απόφαση της οικονομικής επιτροπής έχει ξεκινήσει η ανακατασκευή του. Παράλληλα έχει μισθωθεί από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου για την στέγαση δομών του.
Τα έσοδα του κληροδοτήματος, με απόφαση του Εφετείου τον Μαΐο του 2019 για την αλλαγή του σκοπού της διαθήκης διανέμονται με μορφή ετήσιου επιδόματος ανατροφής τέκνου ή τέκνων σε μητέρες ανύπαντρες, διαζευγμένες ή χήρες, με βάση τα προβλεπόμενα κοινωνικά κριτήρια.
Κληροδότημα Καλούδη
Πρόκειται για μια διατηρητέα οικία στην οδό Αρχιμανδρειού 5 στα Ιωάννινα, με ολόκληρη την πολύτιμη οικοσκευή της, η οποία συντηρείται έως σήμερα με χρήματα της διαθέτιδος, σε εφαρμογή της διαθήκης της. Η ίδια διαθήκη προέβλεπε το οίκημα να λειτουργήσει σαν μουσείο – γιαννιώτικο αρχοντικό σπίτι.
Το κτήριο από τις αρχές του 2019 έχει καθαριστεί και τακτοποιηθεί, ώστε να ανταποκριθεί στο ρόλο του ως μουσείο.
Παρά τις εργασίες που προαναφέρθηκαν το κτίσμα παρουσιάζει και νέες αλλοιώσεις στον φέροντα οργανισμό του και στην στέγη του, οι οποίες καθιστούν κάθε προσπάθεια αξιοποίησης του προβληματική. Για τον λόγο αυτόν και σε συνεργασία με την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων έχει προγραμματιστεί να γίνουν άμεσα μια σειρά εργασίες – παρεμβάσεις για την αποκατάσταση των σοβαρών αστοχιών που παρατηρούνται κυρίως στα δομικά στοιχεία του αρχοντικού.
Κληροδότημα Γκαστή
Το κληροδότημα Γκαστή αποτελείται από τέσσερα καταστήματα στην Λάρισα από τα οποία σήμερα τα τρία είναι μισθωμένα και ολοκληρώνεται σύντομα η μίσθωση του τετάρτου. Επίσης διαθέτει δύο καταστήματα στην οδό Κάνιγγος στα Ιωάννινα, ένα εμβαδού 89.96 τμ με πατάρι και υπόγειο και ένα εμβαδού 23,40 τμ, για τα οποία είναι σε εξέλιξη νομική διαδικασία διεκδίκησης των ωφελούμενων μισθωμάτων από τους εκμισθωτές τους. Το μικρό κατάστημα παρουσιάζει πολλά προβλήματα τα οποία απαιτούν επισκευαστικές εργασίες για να είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίηση του.
Το μεγαλύτερο από τα δύο καταστήματα είναι σε διαδικασία μίσθωσης από τον Δήμο για την στέγαση δομών του. Για τον χώρο αυτό έχει προγραμματισθεί η άμεση συντήρηση και ανακατασκευή του ώστε να παραδοθεί σύντομα για χρήση.
Κληροδότημα Ιωαννίδη
Ένα από τα ακίνητα του κληροδοτήματος αυτού, με κυριότητα 81% εκτάσεως 15 στρεμμάτων βρίσκεται στην Νέα Μάκρη Αττικής. Εντός του ακινήτου υπάρχει νόμιμο κτίσμα 50 τμ περίπου, το οποίο μίσθωσε πριν πολλά χρόνια ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ηπειρωτών της περιοχής. Το μηνιαίο μίσθωμα που κατέβαλε ο σύλλογος ήταν πολύ μικρό (μικρότερο του τεκμαρτού), ενώ το μισθωτήριο είχε λήξει και δεν καταβάλλονταν μισθώματα στο κληροδότημα.
Ο προαναφερόμενος σύλλογος τοποθέτησε στο ακίνητο λυόμενη κατασκευή, η οποία μετά από καταγγελία κρίθηκε αυθαίρετη από την Πολεοδομία της περιοχής και επιβλήθηκε στο κληροδότημα πρόστιμο της τάξεως των 90.000,00 €. Με τις συστηματικές ενέργειες του Δημάρχου, του αρμόδιου Αντιδημάρχου και της υπηρεσίας έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες (σύνταξη τοπογραφικού, ένσταση κλπ) για τη διαγραφή του προστίμου με ταυτόχρονη απομάκρυνση της λυόμενης κατασκευής με αποκλειστική ευθύνη του μισθωτή. Με την ολοκλήρωση της προαναφερόμενης διαδικασίας ξεκίνησε η επαναδιαπραγμάτευση για την ανανέωση της μίσθωσης με τον σύλλογο, με νέο μεγαλύτερο τίμημα και καταβλήθηκαν τα οφειλόμενα μισθώματα.
Κληροδότημα Κατσάρη
Με χρήματα του κληροδοτήματος έγινε η διαμόρφωση του ομώνυμου πάρκου στην παραλίμνια περιοχή. Σήμερα με χρήματα του κληροδοτήματος έχει προγραμματισθεί η συντήρηση της παιδικής χαράς που είναι ενταγμένη στο «Πάρκο Κατσάρη».
Κληροδότημα Χαράλαμπου Θώμου
Πρόκειται για ένα Κληροδότημα της Κοινότητας Μαρμάρων για το οποίο ολοκληρώθηκε η διαδικασία παράδοσης – παραλαβής του από τη μέχρι σήμερα Διαχειριστική Επιτροπή και το οποίο αφορά σχολική περιουσία (Κατάστημα 50 περίπου τ.μ. με υπόγειο που βρίσκεται στα Ιωάννινα επί της οδού Δωδώνης 45-47 και το οποίο θα διαχειρίζεται ο Δήμος Ιωαννιτών ως Κεφάλαιο Αυτοτελούς Διαχείρισης).
