Το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ήπειρο, θα έπρεπε να ενώνει και όχι να διχάζει τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και να μη γίνεται αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Και πράγματι αυτό συνέβαινε μέχρι πρόσφατα και έως τη διοικητική συγκρότηση του Αναγκαστικού Συνδέσμου. Η Περιφέρεια Ηπείρου όλα αυτά τα χρόνια επωμίστηκε «βάρη» και «φορτία» προκειμένου να συνδράμει τους ΟΤΑ α΄ βαθμού.
Θυμίζουμε ότι σε προγενέστερο χρόνο ο δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης ανέλαβε πρωτοβουλίες προκειμένου να χωροθετηθούν οι ΧΥΤΑ, παρά τις έντονες αντιδράσεις φορέων που σήμερα «χύνουν κροκοδείλια δάκρυα» για τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Ανέλαβε και έφερε σε πέρας την αποκατάσταση των ΧΑΔΑ, με επακόλουθο η Ήπειρος να είναι η πρώτη Περιφέρεια της οποίας οι κάτοικοι δεν επιβαρύνθηκαν με πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στη συνέχεια μέσω προγραμματικών συμβάσεων ανέλαβε και έφερε σε πέρας την κατασκευή του Εργοστασίου Επεξεργασίας Στερεών Αποβλήτων, των Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων και της προμήθειας του εξοπλισμού τους.
Η κατασκευή του Εργοστασίου έγινε μέσω Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (με διεθνή ανοικτό διαγωνισμό), η οποία προβλέπει ρητά και κατηγορηματικά ότι για 25 χρόνια υπεύθυνη για αυτό είναι η Περιφέρεια Ηπείρου, υπέρ της οποίας και μόνο έχουν υπογραφεί υποστηρικτικές της Σύμβασης Σύμπραξης, συμβάσεις, του Ελληνικού Δημοσίου. Και όντως έχει αναλάβει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις της, έχοντας βρεθεί μέχρι τώρα υπόλογη σε αρκετά ζητήματα για «παραλείψεις» Δήμων που δεν είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους.
Οι δεσμευτικοί όροι για τους ΣΜΑ
Η Περιφέρεια Ηπείρου, επίσης μέσω Προγραμματικής Σύμβασης με τους πρώην Αναγκαστικούς Συνδέσμους, τους οποίους έχει διαδεχθεί σήμερα ο ΦοΔΣΑ, ανέλαβε την κατασκευή (και προ πολλού έχουν αποπερατωθεί) επτά (7) Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων που υπέδειξαν οι Σύνδεσμοι και την προμήθεια του εξοπλισμού τους, καθώς και την προμήθεια του εξοπλισμού του ΣΜΑ Πρέβεζας, την κατασκευή του οποίου ανέλαβε ο ΦοΔΣΑ, αλλά δεν έχει αρχίσει ακόμα.
Η κατασκευή και εξοπλισμός των ΣΜΑ έχουν χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Ηπείρου στο ΕΣΠΑ σε ποσοστό 100%, ως κρατική ενίσχυση, με επιτρεπόμενης της εμπορικής εκμετάλλευσης τους. Συνεπώς η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ περιλαμβάνει ρητές δεσμεύσεις τόσο για την Περιφέρεια Ηπείρου όσο και για τον ΦοΔΣΑ.
Η Προγραμματική Σύμβαση που έχει υπογραφεί με τους πρώην Αναγκαστικούς Συνδέσμους στη θέση των οποίων υπεισήλθε ο ΦοΔΣΑ προβλέπει εξάμηνη δοκιμαστική λειτουργία των Σταθμών Μεταφόρτωσης και του εξοπλισμού τους με την επίδειξη του τρόπου λειτουργίας τους από τον ανάδοχο της προμήθειας του εξοπλισμού και με την αποκλειστική ευθύνη της Περιφέρειας που έχει υπογράψει τη σύμβαση με τον ανάδοχο.
Όπως επί λέξει αναφέρει η Προγραμματική, η Περιφέρεια Ηπείρου έχει αναλάβει την υποχρέωση «Να παραδώσει το Έργο σε πλήρη λειτουργία στους «Φορείς Πρότασης και Λειτουργίας του Έργου (Κύριοι του Έργου)» στο ΦοΔΣΑ δηλαδή. Μετά την πλήρη λειτουργία του έργου όμως, όχι τώρα, όπως απαιτεί, κατά παράβαση της σύμβασης ο ΦοΔΣΑ. Γιατί άραγε;
Ο ΦοΔΣΑ έχει οχληθεί κατ’ επανάληψη εγγράφως από την Περιφέρεια από τα τέλη 2019 μέχρι και σήμερα να ξεκινήσει η δοκιμαστική λειτουργία των ΣΜΑ ώστε στη συνέχεια και αφού γίνει η οριστική παραλαβή του εξοπλισμού να του παραδοθεί για μόνιμη χρήση. Δυστυχώς όμως εκπρόσωποι της Διοίκησής του, ενώ αρνούνται για ακατανόητους λόγους την έναρξη της δοκιμαστικής διεκδικούν με οριακή πλειοψηφία της Διοίκησής του που εκπροσωπεί το 30-35% των παραγόμενων απορριμμάτων στην Ήπειρο την παραχώρηση του εξοπλισμού εδώ και τώρα παρά τις αντίθετες προβλέψεις της Προγραμματικής.
Προχώρησε μάλιστα ο ΦοΔΣΑ και σε τρεις διαδοχικές διακηρύξεις ανάθεσης του έργου λειτουργίας των ΣΜΑ, αρχικά για δέκα χρόνια, στη συνέχεια δε για μικρότερο διάστημα. Ήδη έχουν ακυρωθεί οι δύο πρώτες εκ των οποίων η μία γιατί σύμφωνα με την αιτιολογία της απόφασης, οι όροι της Διακήρυξης καταστρατηγούσαν τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για τα αστικά στερεά απόβλητα. Δηλαδή, ο ΦοΔΣΑ καταστρατηγεί τους στόχους του ΕΣΔΑ, ενώ έχει θεσμική υποχρέωση να τους προστατέψει.
Ο κίνδυνος απένταξης του έργου
Πριν λίγες ημέρες με πρωτοβουλία της Περιφερειακής Αρχής, ο ΦοΔΣΑ και οι Δήμαρχοι της Περιφέρειας κλήθηκαν για ενημέρωση από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης της Περιφέρειας Ηπείρου. Και ενημερώθηκαν ότι η τελευταία διακήρυξη πάσχει. Η λειτουργία των ΣΜΑ δεν μπορεί να ανατεθεί με διαγωνιστικές διαδικασίες σε ιδιώτη γιατί στην περίπτωση αυτή το έργο κινδυνεύει με απένταξη και ποσό 12.320.375,00€ θα πρέπει να επιστραφεί από την Περιφέρεια σε βάρος του πολίτη της Ηπείρου, μη αποκλειομένων και δικαστικών περιπετειών.
Η Διοίκηση του ΦοΔΣΑ τα γνωρίζει όλα αυτά, πλην όμως εμμένει να προκηρύξει τον διαγωνισμό θέτοντας σε περιπέτειες ολόκληρη την Ήπειρο.
Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε εκτενώς τους όρους του. Αρκεί μόνο να αναφερθεί πως η Μελέτη του ορίζει ότι τα απορριμματοφόρα τελευταίας τεχνολογίας θα χρειασθούν 2,66 ώρες για να μεταφέρουν απορρίμματα από τον ΣΜΑ Ιωαννίνων στη ΜΕΑ Ηπείρου στο Ελευθεροχώρι (απόσταση 26 χιλιομέτρων) και να επιστρέψουν. Προσδιορίζει, δηλαδή, ταχύτητα περίπου 20 χλμ/ώρα. Η Διακήρυξη δεν προσβάλλει μόνο την κοινή λογική, παραβιάζει και τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Και δεν θα αναφερθούμε στους όρους που ανατρέπουν τις ισορροπίες στο Εργοστάσιο υπέρ του ιδιώτη και σε βάρος του πολίτη της Ηπείρου.
Τα γνωρίζει αυτά η Διοίκηση του ΦοΔΣΑ, αλλά επιμένει. ΓΝΩΡΙΖΕΙ η διοίκηση του ΦοΔΣΑ ότι το έργο έχει χρηματοδοτηθεί ως κρατική ενίσχυση και δεν μπορεί να το αναθέσει σε ανάδοχο γιατί αντιβαίνει στους όρους ανταγωνισμού, αλλά οφείλει να το λειτουργήσει ο ίδιος με πρόσληψη προσωπικού ή μετάταξη από τους Δήμους ώστε να είναι συμβατό με τους οικονομικούς όρους που έχει χρηματοδοτηθεί.
Το γνωρίζουν πολύ καλύτερα οι υπάλληλοι που συνέταξαν τη Μελέτη της Διακήρυξης, καθώς οι ίδιοι χειριζόταν το έργο ως υπάλληλοι της Περιφέρειας. Όμως ο ΦοΔΣΑ επιμένει να το λειτουργήσει με ανάδοχο και με όρους μάλιστα διακήρυξης φωτογραφικούς. Και όλα αυτά σε βάρος των συμφερόντων του ηπειρώτη πολίτη. Έχουν αναρωτηθεί όσοι στηρίζουν το εγχείρημά του για πιο λόγο άραγε γίνονται όλα αυτά;
Η αρμοδιότητα για τη μεταφορά του υπολείμματος
Σε μείζον ζήτημα έχει αναχθεί η μεταφορά του υπολείμματος από το Εργοστάσιο στους ΧΥΤΥ. Σύμφωνα με τη Σύμβαση Σύμπραξης για τη λειτουργία του Εργοστασίου -η νομιμότητα της οποίας έχει ελεγχθεί και εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο- το έργο ανήκει στην ευθύνη και στην αρμοδιότητα της Περιφέρειας Ηπείρου.
Ο ισχυρισμός του ΦοΔΣΑ ότι σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση που έχει με την Περιφέρεια, η μεταφορά του υπολείμματος περιέρχεται αυτόματα στον ίδιο, δεν έχει νόμιμη βάση.
Η Περιφέρεια Ηπείρου με τη λειτουργία του Εργοστασίου ανέλαβε τη μεταφορά του υπολείμματος. Στη συνέχεια ο Περιφερειάρχης- μετά από παραπληροφόρηση του αρμοδίου υπαλλήλου, ο οποίος συνέτασσε και τις Διακηρύξεις για τη μεταφορά του στην Περιφέρεια και τώρα κάνει το ίδιο στο ΦοΔΣΑ – έδωσε τη συγκατάθεσή του να αναλάβει το έργο ο ΦοΔΣΑ, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι δεν ήταν και δεν είναι στις προθέσεις του να «υποκλέψει» αρμοδιότητές τους.
Κατά τη διάρκεια που ο ΦοΔΣΑ μετέφερε το υπόλειμμα, η Περιφέρεια εγκαλέστηκε από τον Φορέα Λειτουργίας του Εργοστασίου ότι καθυστερεί τη μεταφορά του πολύ πέρα από τις προθεσμίες που είχαν οριστεί, και επικρεμόταν ο κίνδυνος να αρνηθεί το εργοστάσιο να παραλαμβάνει απορρίμματα, ενεργοποιώντας και ρήτρες σε βάρος της Περιφέρειας. Και όλα αυτά από υπαιτιότητα του ΦοΔΣΑ που με τις ενέργειες και παραλείψεις του απέδειξε πως δεν είναι έτοιμος ακόμα ούτε και για μεταφορά υπολείμματος.
Παρά ταύτα, η Διοίκηση του ΦοΔΣΑ επιμένει αναρμόδια και μη νόμιμα να προχωρήσει έναν διαγωνισμό, η διακήρυξη του οποίου προβλέπει όρους που απευθύνονται σε ‘μονοπωλιακές’ καταστάσεις.
Ως δικαιολογία επικαλείται τους αντίστοιχους όρους που είχαν τεθεί στον αρχικό διαγωνισμό της Περιφέρειας, ο οποίος επίσης, όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων «έπασχε». Τις απορίες θα μπορούσε να λύσει το στέλεχος που και τώρα στο ΦοΔΣΑ συντάσσει τα τεύχη που προβλέπουν η φόρτωση του υπολείμματος των σκουπιδιών να επιβλέπεται από τρεις μηχανικούς πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, που προβλέπουν τα απορριμματοφόρα να διαθέτουν παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού θέσης, που κατά τη Διοίκηση του ΦοΔΣΑ φαίνεται πως είναι απαραίτητο για να μεταφερθούν υπολείμματα σκουπιδιών από το Ελευθεροχώρι στο Ελληνικό για να μην χαθούν οι οδηγοί και το πολύτιμο φορτίο που μεταφέρουν.
Η Περιφέρεια Ηπείρου, μόνη αρμόδια για τη μεταφορά του υπολείμματος σύμφωνα με τη Σύμβαση Σύμπραξης, προχώρησε στην ανάθεση του έργου μεταφοράς του σε θυγατρική εταιρία του Αστικού ΚΤΕΛ Iωαννίνων, που πληροί όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις και αδειοδοτήσεις. Θυμίζουμε ότι πρόκειται για συνεταιριστική – πολυμετοχική εταιρεία με 120 περίπου μέλη που λειτουργεί με απόλυτη διαφάνεια. Με την ανάθεση του έργου οι πολίτες της Ηπείρου επωφελούνται έκπτωσης άνω του 30% σε σχέση με την έκπτωση 0,04% που είχε προκύψει από το διαγωνισμό του ΦοΔΣΑ. Αυτό λοιπόν ας το έχουν υπόψη όσοι «αγωνιούν» για τις αρμοδιότητες, αλλά δεν λαμβάνουν καν υπόψη ποιο είναι το πραγματικό όφελος για τους πολίτες.
Επιγραμματικά:
1. Η Περιφέρεια Ηπείρου, ούτε αυτόκλητα, ούτε εκβιαστικά ασχολείται με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Της ζητήθηκε διαχρονικά η συνδρομή και απλόχερα την πρόσφερε.
2. Η Περιφέρεια Ηπείρου οφείλει να τηρεί στο απόλυτο τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει προκειμένου να μην τις επιβάλλονται ρήτρες και μάλιστα για παραλείψεις ή αμέλειες του ΦοΔΣΑ
3. Δεν έχει καμία πρόθεση να αφαιρέσει αρμοδιότητες από τον ΦοΔΣΑ, οπότε δεν χρειάζεται να ανησυχεί το Προεδρείο του, ούτε μέλη του, ούτε καν κάποιοι τρίτοι οψίμως παρεμβαίνοντες.
3. Οι νόμοι, οι συμβάσεις, οι αποφάσεις και οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται δεν μπορεί να εφαρμόζονται αλά καρτ
4. Υπάρχουν θεσμικά όργανα στα οποία μπορεί να προσφύγει ο ΦοΔΣΑ, είτε για να λυθεί η προγραμματική σύμβαση με την Περιφέρεια, είτε να του μεταβιβαστεί ακόμη και το Εργοστάσιο μαζί με τις υποχρεώσεις του, όπως άλλωστε έχει υποδειχθεί στη Διοίκηση του και στην τελευταία σύσκεψη στην Περιφέρεια.
5. Τέλος υπάρχει η δυνατότητα στους τοπικούς πολιτικούς σχηματισμούς να εισηγηθούν, ώστε με ένα νόμο και ένα άρθρο να καταργηθούν οι Συμβάσεις και να περιέλθουν αυτόματα Εργοστάσιο, ΣΜΑ, εξοπλισμός στο ΦοΔΣΑ, και οποιαδήποτε άλλη τυχόν απαίτηση προβάλλει, χωρίς καμία υποχρέωση εκ μέρους του. Επιπλέον να προβλέψουν ότι απαγορεύεται έκπτωση 30% και να ορίσουν πλαφόν εκπτώσεων 0,04%