Με τη Τζουμερκιώτικη λαλιά «Βεντούζες»

Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος
Τα ποτήρια, οι βεντούζες, οι κούπες… Όλα για τη θεραπεία του κρυολογήματος. Και όχι μόνο. Και για άλλες αρρώστιες… Αληθινό θεραπευτικό μέσον. Όχι το έσχατο. Το έσχατο είχε σχέση με το διάβασμα στην εκκλησία. «Ντύσου καλά, θα αρπάξεις καμιά πούντα και μετά θα πάνε σύννεφο οι βεντούζες». Η μόνιμη συμβουλή της μάνας. Η γιαγιά είχε τη διάγνωση. «Α, πα, πα. Πούντα που άρπαξε το παιδί. Να του ρίξουμε ποτήρια, να ησυχάσ’…».
Η γιαγιά μου, αυτή «η γιάτρισσα του Τζουμέρκου» για κάθε ασθένεια είχε το γιατρικό της. Αφεψήματα χίλια δυο είχε στο κατώι μέσα σε σακουλίτσες… Για το κρύωμα όμως είχε «τα ποτήρια». Είχε μείνει παροιμιώδης η φράση: «Άμα σου κοψ’ βεντούζες η Χρίσταινα, θα γίνεις περδίκι».
Οι βεντούζες είναι μια πανάρχαια θεραπευτική μέθοδος που βασίζεται στην εφαρμογή ποτηριών με θερμότητα στο δέρμα. Οι πρώτες αναφορές στη συγκεκριμένη μέθοδο υπάρχουν στα κείμενα του Ιπποκράτη. Είναι αλήθεια πως στην Ελλάδα είναι ακόμα αρκετά διαδεδομένος ο τρόπος αυτός αντιμετώπισης του κρυολογήματος, της γρίπης ή της «πούντας».
Τύλιγαν, λοιπόν, σε ένα πιρούνι λίγο βαμβάκι, το έβρεχαν με οινόπνευμα ή τσίπουρο και μάλιστα τσίπουρο – «πρωτοράκι». (Το πρωτοράκι είναι οι πρώτες σταλαγματιές, το πρώτο τσίπουρο που βγαίνει, μέχρι μισό περίπου κιλό κατά την απόσταξη των στεμφύλων). Το άναβαν, λοιπόν, και με τη φλόγα του την έβαζαν στιγμιαία στο εσωτερικό του ποτηριού και αμέσως το στόμιό του το έφερναν σε πλήρη επαφή με το σώμα του ασθενούς. Άκουγες ένα παρατεταμένο «Ωχ, ωχ, ωχ…», αλλά «τσιμουδιά μη βγάζεις, λάρωσε σου είπα, πούντιασες, παραλίγο να πάθ’ς πλευρίτιδα», ήταν η απάντηση. Η φλόγα στο εσωτερικό του ποτηριού μείωνε την ατμοσφαιρική πίεση, αφού έδιωχνε τον αέρα και το ποτήρι κολλούσε στο δέρμα. Το δέρμα όμως έτεινε να καλύψει το κενό με το φούσκωμά του.
Χρησιμοποιούσαν δύο ποτήρια. Η τεχνική ήταν να τα κολλήσουν στο σώμα με γρήγορο ρυθμό. Σε περίπτωση που λιγόστευε η φλόγα και μειωνόταν η απόδοσή της άφηναν τα ποτήρια κολλημένα στο σώμα προκειμένου «να τραβήξουν το κρύωμα». Όταν τα έβγαζαν έτριβαν το κορμί του αρρώστου με οινόπνευμα ή με το τσίπουρο ή ακόμα και με πετρέλαιο. Ειδικά προτιμούσαν το τσίπουρο. Έβαζαν μάλιστα και πολύ, σε σημείο που όποιος έμπαινε μέσα στο δωμάτιο «κινδύνευε από τις τσιπουροαναθυμιάσεις». Ο άρρωστος γινόταν «ντίρλα στο μεθύσι».
Την άλλη μέρα, εξέταζαν τα σημεία του σώματος στα οποία είχαν κολλήσει τα ποτήρια. Η διάγνωση: Αν το δέρμα είχε μελανιάσει «ο ασθενής είχε αρπάξει βαριά πούντα». «Φτου κι απ’ την αρχή». Επαναλαμβάνονταν το ρίξιμο των ποτηριών, ξανάβαζαν λοιπόν βεντούζες. Τις τελευταίες «κούπες» τις κολλούσαν πάνω σε χαραγές που έκαναν στο δέρμα με ξυραφάκι. Τις άφηναν για λίγο εκεί κολλημένες, ώστε να τραβήξουν το «πουντιασμένο» αίμα. Πρόκειται για τις «κοφτές κούπες» ή «τα κοφτά ποτήρια» σε αντίθεση με τις απλές.
Αχ, αυτά τα ποτήρια της γιαγιάς. Τα θυμάμαι ακόμα και τώρα. Τέσσερα ήταν όλα κι όλα. Τα είχε μόνο για να ρίχνει βεντούζες. Ήταν πιο χοντρά από τα κοινά ποτήρια και είχαν και διαφορετικό χρώμα. Σκούρο. Ήταν από τη φκιασιά τους ή από την πολυχρησία, δεν το γνωρίζω. Πάντως τα είχα ματιάσει όταν οργανώναμε ένα γλέντι στην Αγία Παρασκευή. Τα πήρα με τη σκέψη πως θα τα επιστρέψω μετά το γλέντι. Μπα, πού τέτοιο πράγμα. Μπαλατσαριάσαμε όλοι, γίναμε κρούνες στο μεθύσ’ και στο τέλος τα πετάξαμε στο ποτάμι. Ποτέ δεν το έμαθε η μάνα μου. Ο παππούς το κατάλαβε. Δεν μίλησε αυτός ο άγιος άνθρωπος. Η γιαγιά απείλησε πως θα αφορίσει τους κλέφτες. Δεν ξέρω, αν με έπιασε και μένα ο αφορισμός.