«Λεονάρντο Ντα Βίντσι-Η βιογραφία μιας μεγαλοφυΐας»

«Λεονάρντο Ντα Βίντσι-Η βιογραφία μιας μεγαλοφυΐας» Γ.Αϊζακσον Εκδόσεις Ψυχογιός 2019 σελ. 560
Από τον Οκτώβριο του 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2020 , με αφορμή τα 500 χρόνια από το θάνατο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι ,γίνεται στο Λούβρο η μεγαλύτερη έκθεση του Λεονάρντο.
Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσιείναι μια από τις πλέον συναρπαστικές προσωπικότητες στην ιστορία της τέχνης και των επιστημών.
Ο συγγραφέας Γουόλτερ Αϊζακσον βασίστηκε στις 7.200 σελίδες των σημειώσεων του Λεονάρντο ντα Βίντσι για την συγγραφή αυτού του βιβλίου.Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει πολλές αναπαραγωγές έργων και σχεδίων του Λεονάρντο, ιστορικά στοιχεία για την εποχή και τα πρόσωπα , το περιβάλλον της ακμάζουσας Ιταλίας και ιδιαίτερα της Φλωρεντίας, ενώ ακολουθεί τη συναρπαστική ζωή του επιστήμονα , μηχανικού και καλλιτέχνη από τη στιγμή της γέννησής του , τα παιδικά χρόνια, τις σχέσεις του, τα εργαστήρια και όλες τις ενασχολήσεις του μέχρι τον θάνατό του το 1519.
Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι (Ντα Βίντσι σημαίνει «από το Βίντσι» , το μέρος καταγωγής του ) γεννήθηκε σε αυτή τη μικρή πόλη της Τοσκάνης, έξω από τη Φλωρεντία το 1452. Πέθανε από εγκεφαλικό το 1519 ,στην πόλη Αμπουάζ, στην αυλή τουΓάλλου βασιλιά, Φραγκίσκου του Α΄, 500 χρόνια πριν. Ήταν ένα παιδί εκτός γάμου. Ο Λεονάρντο είχε πατέρα τον Πιέρο Ντα Βίντσι , ο οποίος ανήκε σε μια ισχυρή οικογένεια συμβολαιογράφων και μητέρα ένα ορφανό και φτωχό δεκαεξάχρονο κορίτσι, ονόματι Κατερίνα Λίπι. Μέχρι τα 12 χρόνια του μεγάλωσε με τους παππούδες του και έναν θείο .Επειδή είχε γεννηθεί εκτός γάμου , δεν τον έστειλαν σε ένα από τα λατινικά σχολεία που δίδασκαν την κλασσική γραμματεία .Ήταν τελικά μαθητής της εμπειρίας και αυτοδίδακτος.
Στα δώδεκα του παρακολούθησε μαθήματα τέχνης στο εργαστήριο του σπουδαίου Φλωρεντινού γλύπτη Αντρέα ντελ Βερόκιο. Καλλιτέχνης , επιστήμονας, μηχανικός, αρχιτέκτονας, εφευρέτης, οργανωτής εντυπωσιακών γιορτών , πομπών, θεατρικών παραστάσεων , σκηνικών, ειδικών εφέ, κατασκεύασε μηχανήματα για θεάματα, υδροδυναμικά έργα, χάρτες, οχυρωματικά έργα, πολιορκητικές μηχανές, βαλλίστρες σε Φλωρεντία, Μιλάνο, Ρώμη, ο Ντα Βίντσι υπήρξε επίσης και ταξιδευτής.
Είχε ανάγκη την αριστοκρατία αλλά με τους δικούς του όρους. Είχε πάτρωνες και προστάτες : πάπες, βασιλιάδες ,τραπεζίτες, δούκες και ευγενείς.
Ο Λεονάρντο ήταν ένας άνδρας εξαιρετικής ομορφιάς. Το 1476 κατηγορήθηκε ότι σοδόμισε έναν εκδιδόμενο άνδρα. Ο άνδρας με τον οποίο συνδέθηκε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ήταν ο Τζαν Τζάκομο Καπρότι , γνωστός ως «Σαλάι», δηλαδή «διαβολάκος»,ένας νεαρός που σε ηλικία δέκα χρονών βρέθηκε στο εργαστήριό του και έμεινε κοντά του το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Αυτός ήταν ο βοηθός , ο σύντροφος και ο γραμματέας του και κάποια στιγμή, πιθανόν εραστής του.
Ο Λεονάρντο θεωρούνταν εκκεντρικός ,ομοφυλόφιλος, χορτοφάγος ,αυτοδίδακτος , αριστερόχειρας και αιρετικός στη σκέψη ,αρνούμενος να προσαρμοστεί στα ζωγραφικά δεδομένα της εποχής του, και πολλοί από τους πίνακές του παρέμειναν ανολοκλήρωτοι. Υπάρχουν σήμερα μόλις δεκαπέντε πίνακες που αποδίδονται αποκλειστικά στον Λεονάρντο. Εργάστηκε στην Φλωρεντία , στο Μιλάνο, στη Ρώμη και την τελευταία περίοδο της ζωής του , μετανάστευσε στη Γαλλία , μπαίνοντας υπό την προστασία του βασιλιά Φραγκίσκου Α΄. Εργάστηκε για τους Μεδίκους ,δούλεψε στην αυλή του Καίσαρα Βοργία , του Δούκα του Μιλάνου ,Λουδοβίκου Σφόρτσα και του πάπα Λέοντα Ι΄.
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ζωγράφισε δύο από τα γνωστότερα έργα στην Ιστορία της Τέχνης, τον Μυστικό Δείπνο(βρίσκεται στο μοναστήρι Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε , στο Μιλάνο, και είναι μία από τις πιο σαγηνευτικές εικόνες της θρησκευτικής τέχνης , παίζοντας με την οφθαλμαπάτη και την προοπτική) και τη Μόνα Λίζα ( η Μόνα Λίζα ή Τζοκόντα ήταν η Λίζα ντελ Τζοκόντο , σύζυγος Φλωρεντινού εμπόρου), αλλά ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του εξίσου άνθρωπο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ήταν ένας πολυμαθής οραματιστής.
Με ένα πάθος που άγγιζε την εμμονή, μελετούσε γεωλογία, το ανθρώπινο σώμα, τα πτηνά, τη λειτουργία της καρδιάς, τη ροή των υδάτων ,ενώ ταυτόχρονα σχεδίαζε πτητικές και πολεμικές μηχανές.Έκανε σχέδια και μοντέλα για τα πάντα, από πτητικές μηχανές μέχρι τεθωρακισμένα οχήματα και υποβρύχια.Το ενδιαφέρον του για την επιστήμη , ειδικά την αστρονομία , την ανατομία, την οπτική, τη βοτανική ,την μουσική, την γλυπτική, την φιλοσοφία, την χαρτογραφία, την γεωλογία και τα μαθηματικά, δεν ήταν απόκλιση και απομάκρυνση από την τέχνη , είχε κεντρική θέση στην αναζήτησή του για ομορφιά στη ζωγραφική .Είχε την ικανότητα όχι μόνο να αναπαριστά το εξωτερικό των πραγμάτων, αλλά και να δείχνει το μέσα τους, την κίνηση και τονπαλμό της ζωής, τα εσώτερα αισθήματά της.Έτσι έγινε το αρχέτυπο του Αναγεννησιακού Ανθρώπου.Η ανεξάντλητη περιέργεια, η παρατηρητικότητα , η ζωηρή φαντασία, ο πειραματισμός ,όλες τις επιστήμες αλλά και η διαφορετικότητά του, που τα αφιέρωσε στην υπηρεσία της τέχνης, ήταν οι αφετηρίες για τη δημιουργικότερη ιδιοφυΐα όλων των εποχών.
Υιοθέτησε τις δύο μεγαλύτερες καινοτομίες που καθόρισαν τη ζωγραφική του : το κιαροσκούρο, την τεχνική της φωτοσκίασης ,για την διάπλαση της μορφής των αντικειμένων, και την πρακτική του sfumato, του ηθελημένου σβησίματος των περιγραμμάτων των ορίων και των σωμάτων προκειμένου να αποδοθεί παραστατικότερα ο τρόπος της οπτικής μας πρόσληψης των εικόνων. Είναι οι αρχές που διαπνέουν όλα του τα κορυφαία έργα , από τον «Μυστικό Δείπνο» και την «Κυρία με την ερμίνα» έως και τη «Μόνα Λίζα».
Άλλα σπουδαία έργα του ήταν: ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου» , «Ο Σωτήρας του Κόσμου», «Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής», « Η Παναγία των Βράχων», «Η Παρθένος και ο μικρός Ιησούς με την Αγία Άννα» , « Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου», «Η Κυρία με την ερμίνα», «Η Βάπτιση του Χριστού», «Η Παναγία με το Αδράχτι» ,Προσωπογραφία ενός Μουσικού ,Τοπιογραφία της Κοιλάδας του Άρνου κ.α.
Με εύληπτο λόγο και ωραία εικονογράφηση ο συγγραφέας,Γουόλτερ Άιζακσον,βάζει τον αναγνώστη μέσα στη ζωή αυτού του ασύγκριτα ιδιόρρυθμου ανθρώπου: του όμορφου, νόθου αγοριού που γεννήθηκε χωρίς οικογένεια, μεγάλωσε με δύο μητέρες και εξελίχθηκε σε μια εμβληματική προσωπικότητα με οργιώδη φαντασία και τεράστια δημιουργικότητα.
Πλέκοντας με αφηγηματική δεξιοτεχνία το βιογραφικό υλικό του Ντα Βίντσι, διανθισμένο στην έκδοση με πίνακες και σχέδια ανά ενότητα, ο συγγραφέας περνάει γραμμικά από το Βίντσι και τη Φλωρεντία μέχρι τη Ρώμη και το Αμπουάζ, από τις επιρροές του Μπρουνελέσκι και του Αλμπέρτι μέχρι την κόντρα με τον Μιχαήλ Άγγελο, από τα θεάματα στην αυλή του Σφόρτσα μέχρι την κορύφωση στην προσωπογραφία της Λίζα ντελ Τζοκόντο, για να καταλήξει στην ουσία της ιστορικής φιγούρας – μία φιγούρα αρκετά προσιτή, κατανοητή, με λάθη και ατασθαλίες, που μπορούμε όλοι μας να ταυτιστούμε.
Ο Γουόλτερ Άιζακσον δημιούργησε ένα εντυπωσιακό λεύκωμα με μοναδικής ανάλυσης εικόνες, σημαντικές πληροφορίες, εμπεριστατωμένες αναλύσεις, απόψεις ερευνητών και δημιουργών που εμπνεύστηκαν από το έργο του αλλά και προσωπικές εκτιμήσεις, προσεγγίζοντας τόσο το πραγματικό πρόσωπο όσο και την αύρα που περιβάλλει τον μύθο.
Ο Λεονάρντο δεν ήταν απλώς ιδιοφυΐα, ήταν η επιτομή του καθολικού νου , που επιδιώκει να κατανοήσει όλη την πλάση και ποια θέση καταλαμβάνει εντός αυτής ο άνθρωπος.
Τι μπορούμε να διδαχτούμε από τον Λεονάρντο ;
Μπορούμε να διδαχτούμε από το παράδειγμά του και να προσπαθήσουμε να του μοιάσουμε περισσότερο.Η ζωή του προσφέρει πλήθος μαθημάτων:
Να είστε περίεργοι , επίμονα περίεργοι
Να κάνετε την αναζήτηση της γνώσης αυτοσκοπό
Παρατηρήστε
Ξεκινήστε από τις λεπτομέρειες
Δείτε πράγματα αθέατα
Σκεφτείτε με εικόνες
Αποφύγετε τα στεγανά
Να θέτετε μεγαλεπήβολους στόχους
Αφήστε την φαντασίασας ελεύθερη
Συνεργαστείτε με τους άλλους
Να κρατάτε σημειώσεις, σε χαρτί
Να είστε ανοιχτοί στο μυστήριο….
Μια συγκλονιστική ιστορία για μια συναρπαστική διάνοια και ζωή… μια σπουδή στη δημιουργικότητα: πώς ορίζεται, πώς επιτυγχάνεται.
Ο WALTERISAACSON, ιστορικός και συγγραφέας, ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος. Συνεργάστηκε με το περιοδικό Time από το 1978? αρχικά ως πολιτικός ανταποκριτής, εξελίχθηκε σε αρχισυντάκτη σε λιγότερο από δύο δεκαετίες. Δούλεψε δύο χρόνια ως πρόεδρος και CEO του τηλεοπτικού καναλιού CNN. Το 2003 έγινε πρόεδρος του Ινστιτούτου Άσπεν, ενός διεθνούς Μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού, αφιερωμένου «στην προώθηση της πεφωτισμένης ηγεσίας και του απροκατάληπτου διάλογου». Αμέσως μετά τον τυφώνα Κατρίνα, διορίστηκε αντιπρόεδρος της Αρχής Αποκατάστασης της Λουιζιάνα. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν τα βιβλία του STEVEJOBS: Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ, LEONARDODAVINCI: Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΙΑΣ ΜΕΓΑΛΟΦΥΪΑΣ και ALBERTEINSTEIN: Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ. Ζει µε τη σύζυγό του στην Ουάσινγκτον.
Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς