Το Κεφαλόβρυσο Πωγωνίου, χτισμένο στις παρυφές της Νεμέρτσικας, στα σύνορα Ελλάδας–Αλβανίας, δεν ξεχνά. Σαν σήμερα, στις 10 Ιουλίου 1943, ο τόπος μαρτυρικός πια, βίωσε μια από τις πιο αποτρόπαιες πράξεις της ναζιστικής κατοχής. Εικοσιένας άνθρωποι —ανάμεσά τους και ο ιερέας του χωριού— βρήκαν φρικτό θάνατο, όταν οι Γερμανοί κατακτητές τους έκλεισαν μέσα σε δυο σπίτια και τους πυρπόλησαν.
Το Κεφαλόβρυσο δεν ήταν τότε το μικρό χωριό των 850 κατοίκων που είναι σήμερα. Το 1943 είχε πάνω από 2.000 ψυχές. Ένας ζωντανός οργανισμός που στήριζε τη ζωή του στα κοπάδια, την καλλιέργεια και την παράδοση, μακριά από τα αστικά κέντρα. Όμως ούτε η απομόνωση, ούτε η αθωότητα τον προστάτευσαν από τη φρίκη του πολέμου.
Η ημέρα της σφαγής
Ήταν πρωί Σαββάτου όταν οι Ναζί εισέβαλαν στο χωριό, έχοντας προηγουμένως αφήσει πίσω τους τον καπνό της καταστροφής στο διπλανό Βασιλικό. Οι περισσότεροι κάτοικοι, φοβισμένοι από τις φήμες και τους καπνούς, είχαν προλάβει να φύγουν προς τα γύρω βουνά. Όχι όλοι.
Στο χωριό παρέμειναν κυρίως ηλικιωμένοι, άνθρωποι με κινητικά προβλήματα, κάποιοι εργάτες, νοικοκυραίοι και ο παπάς. Αυτούς βρήκαν οι στρατιώτες του Χίτλερ. Τους συγκέντρωσαν και τους οδήγησαν στα σπίτια των αδερφών Βάσου και Λιάκου Στεφάνου. Εκεί, τους κλείδωσαν και έβαλαν φωτιά.
Μαρτυρίες αναφέρουν πως οι κραυγές των εγκλωβισμένων ανθρώπων ξεπέρασαν σε φρίκη ακόμα και τον θόρυβο της φωτιάς. Στάχτη έγιναν και οι ψυχές, και τα σπίτια του χωριού – σχεδόν ολοκληρωτικά.
Αναμνήσεις ενός παιδιού
Ο Κώστας Κούρος, μόλις 5 ετών τότε, σώθηκε επειδή η οικογένειά του είχε προλάβει να καταφύγει στο βουνό πριν την επίθεση. Χρόνια μετά, θυμόταν την εικόνα του χωριού να καίγεται καθώς το έβλεπαν από τα υψώματα, τον παππού του ανάμεσα στα θύματα – αναγνωρίστηκε μόνο από το γιλέκο του που δεν είχε καεί. «Δεν ξεχνώ τον θρήνο της μάνας μου. Δεν ξεχνώ τη φωτιά, τη στάχτη, το αίμα», είπε κάποτε σε τηλεοπτική μαρτυρία.
Ο πόνος που δεν σβήνει
Το Κεφαλόβρυσο σήμερα δεν είναι απλώς ένας τόπος. Είναι σύμβολο. Είναι μέρος που περπατάς πάνω σε αποκαΐδια που δεν φαίνονται, αλλά υπάρχουν. Οι απόγονοι εκείνων των 21 θυμάτων δεν λησμονούν. Οι φλόγες που έκαψαν ανθρώπους, σπίτια και ελπίδες δεν έσβησαν ποτέ. Οι μοιρολογίστρες του Πωγωνίου, με τα κεντημένα ποδιά και τις ραγισμένες φωνές, θρηνούν ακόμη.
Στην άκρη του χωριού στέκει σήμερα μνημείο με τα ονόματα των θυμάτων. Κάθε χρόνο, στις 10 Ιουλίου, τελείται επιμνημόσυνη δέηση. Όχι από συνήθεια, αλλά από χρέος. Χρέος στη μνήμη, χρέος στην αλήθεια, χρέος στην Ιστορία.
Η σφαγή του Κεφαλόβρυσου είναι ένα ακόμα λιθαράκι στο μακρύ τείχος των ναζιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα. Ένα λιθαράκι που πονά, αλλά και θυμίζει: η λήθη είναι η πιο βολική πλευρά της βαρβαρότητας. Και η μνήμη, το μόνο της αντίδοτο.
Ακολουθήστε το arta2day.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
1 comment
Οι καέντες ήταν 22. Παρακαλώ να διορθωθεί
Comments are closed.