Λάμπρος (Άκης) Ευθυμίου
Μια από τις πρώτες εξαγγελίες της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας μετά τις εκλογές του Ιούνη του 2023, αποτελεί η «ελεύθερη» επιλογή των σχολείων στα οποία θα μπορούν οι γονείς να στείλουν τα παιδιά τους, ανεξαρτήτως από την περιοχή/οδό στην οποία διαμένουν, σύμφωνα με το μέχρι τώρα ισχύων σύστημα. Μάλιστα, ο νέος Υπουργός Παιδείας, κ. Πιερρακάκης, στην πρώτη συνάντηση που είχε με το προεδρείο της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης έσπευσε να ανακοινώσει ότι το συγκεκριμένο μέτρο θα αποτελέσει νόμο του κράτους και θα εφαρμοστεί από την επόμενη σχολική χρονιά (2024-25).
Ορισμένοι γονείς θα αναρωτηθούν: «γιατί να μην πάει το παιδί μας στο λίγο πιο μακρινό σχολείο προκειμένου να είναι με τους φίλους του;Ή γιατί να μην είναι στη γειτονιά που μας βολεύει και με τη δουλειά;» κλπ. Πως, λοιπόν, μια φαινομενικά «αθώα» εξαγγελία αποτελεί την αφορμή για τη διάλυση του δημόσιου χαρακτήρα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης;
Η επιλογή των σχολείων, μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα θα δώσει το έναυσμα για τη δημιουργία των σχολείων «δύο ταχυτήτων», ή αλλιώς, τα καλά και τα «κακόφημα» σχολεία, χωρίς απαραίτητα η φήμη αυτή να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η δημιουργία των σχολείων δύο ταχυτήτων, μέσω της «ελεύθερης» επιλογής σχολείων είναι καταστρεπτική και ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου στο δημόσια χαρακτήρα της εκπαίδευσης για τους παρακάτω λόγους:
Είναι προφανές ότι η πλειονότητα των γονέων θα επιθυμεί να στείλει τα παιδιά του στο,έστω, φημολογούμενο καλύτερο σχολείο. Όπως είναι φυσικό, η μειονότητα των «καλών» σχολείων δεν θα είναι σε θέση να φιλοξενήσει όλες τις αιτήσεις των παιδιών. Άρα θα πρέπει να γίνει επιλογή συγκεκριμένων μαθητών. Με ποια κριτήρια λοιπόν γίνεται αυτή η επιλογή; Ο ένας τρόπος αποτελεί το ψηφοθηρικό αλισβερίσι των τοπικών παραγόντων που δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν την θέση τους προκειμένου να γαντζωθούν στην εξουσία., αφήνοντας εκτός του συγκεκριμένου σχολείου «ελεύθερης» επιλογής τα παιδιά των γονιών που δεν τους ψηφίζουν.
Ο δεύτερος τρόπος, ένα ακόμη κριτήριο δηλαδή,αποτελούν τα έμμεσα ή αργότερα και τα άμεσα δίδακτρα, μέσω των «δωρεών» των γονέων στη βιβλιοθήκη του σχολείου, ή των «δωρεών» στο σύλλογο γονέων και κηδεμόνων. Προφανώς οι «δωρεές» αυτές αποτελούν τα έμμεσα δίδακτρα, τα οποία, με την πάροδο του χρόνου θα αποτελούν «ταρίφα», στη λογική του ιδιωτικού σχολείου.
Η παραπάνω εξέλιξη, το τελευταίο κριτήριο, έχει ως συνέπεια την ταξική επιλογή των μαθητών στα σχολεία δύο ταχυτήτων, ανάλογα με την οικονομική θέση στην οποία βρίσκεται ο κάθε γονιός. Μια εξέλιξη που φέρνει σε απόλυτη δυσχέρεια τα φτωχά, τα λαϊκά στρώματα των βιοπαλαιστών, τη μεγάλη πλειονότητα των εργαζόμενων είτε στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, τον κόσμο της αγροτιάς, τον άνεργο γονέα. Μια εξέλιξη που μέσα σε ελάχιστα χρόνια θα σηματοδοτήσει το κυνικό δίπολο: έχεις χρήματα; μπορείς να στείλεις τα παιδιά σου στο σχολείο. Δεν έχεις ή δεν σου φτάνουν; θα μείνουν αμόρφωτα. Τόσο απλά, τόσο κυνικά, όπως ακριβώς συμβαίνει στις χώρες του ανεπτυγμένου νεοφιλελευθερισμού (Η.Π.Α., Μ. Βρετανία κ.α.).
Η πρόσθετη πρόταση που φέρνει το Υπουργείο Παιδείας, στο πλαίσιο της ελεύθερης επιλογής σχολείων, αποτελούν τα Κουπόνια, δημόσιο χρήμα δηλαδή που θα μπορεί ο γονέας να επιλέξει σε ποιο σχολείο θα τα αξιοποιήσει. Γιατί παίρνουν τα χρήματα αυτά από τον κρατικό προϋπολογισμό που προβλέπεται για την παιδεία; Προφανώς για την ενίσχυση της ιδιωτικής παιδείας, των εκπαιδευτηρίων, των funds που έχουν ήδη μπει στο χώρο της εκπαίδευσης.
Στη λογική της ελεύθερης επιλογής λοιπόν, το σχολείο γίνεται πεδίο προσέλκυσης μαθητών αλλά και κεφαλαίων, με όρους αγοράς. Η Παιδεία, κατά συνέπεια, παύει να έχει τα χαρακτηριστικά της δημόσιας, υποχρεωτικής και δωρεάν πρόσβασης προς όλους ανεξαιρέτως.
Σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις και αλλαγές στην Παιδεία, η ανάγνωση των ιστορικών τεκμηρίων, αποτελεί πάντοτε έναν ασφαλή τρόπο κατανόησης των δομικών αλλαγών στις οποίες προβαίνει το σύστημα του νεοφιλελευθερισμού.
Οι παραπάνω διατυπώσεις δεν αποτελούν κινδυνολογία ή προϊόν της φαντασίας του γράφοντος καθώς το μοντέλο αυτό δεν αποτελεί παρθενογένεση. Το μοντέλο αυτό έχει εφαρμοστεί σε μία πλειάδα από χώρες, στις οποίες φυσικά τα αποτελέσματα ήταν καταστρεπτικά για το δημόσιο χαρακτήρας της εκπαίδευσης, τις δε συνέπειες αυτών των πολιτικών, τις βιώνουν οι εν λόγω λαοί με το χειρότερο τρόπο όλες αυτές τις δεκαετίες. Πρόκειται για το μοντέλο το οποίο ακολούθησε μεταξύ άλλων και η Μ. Βρετανία της Θάτσερ, με τις γνωστές καταστρεπτικές συνέπειες στο εθνικό σύστημα παιδείας της χώρας αυτής.
Ποια μπορεί να είναι η σύνδεση του μοντέλου αυτού με την τοπική αυτοδιοίκηση και ποιος ο ρόλος που θα κληθούν να διαδραματίσουν; Σε επίπεδο υποδομών τα σχολεία ήδη ανήκουν στην ευθύνη των Δήμων. Η επέκταση των ευθυνών της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι προ των πυλών. Οι Δήμοι θα κληθούν να διαχειριστούν μέρος του σχεδιασμού και της υλοποίησης της εκπαιδευτικής απορύθμισης.
Εύλογα λοιπόν γεννάται το ερώτημα: εδώ στην περιοχή μας, στο Δήμο Αρταίων, ποιος θα μπορέσει να αντιταχθεί σε αυτό τον κυκεώνα που ετοιμάζεται; Ο τ. δήμαρχος καθώς και ο έτερος υποψήφιος, ο επί δύο θητείες αντιδήμαρχός του; Οι δύο «ανεξάρτητοι»υποψήφιοι, μέλη της Νέας Δημοκρατίας και οι δύο; Τα δείγματα γραφής και των δύο είναι σαφή, συγκεκριμένα και απολύτως προσδιορισμένα.
Η Λαϊκή Συσπείρωση αποτελεί την εγγυήτρια δύναμη, η οποία μέσα από τους αγώνες και την πορεία της, έχει αποδείξει ότι μπορεί να αντιταχθεί σε αυτές τις πολιτικές και να διασφαλίσει ότι εδώ, το θατσερικό μοντέλο του νεοφιλελευθερισμού, δεν θα περάσει. Το έχει αποδείξει άλλωστε σε όποιες περιοχές ανέλαβε τη διοίκηση των Δήμων, όπως για παράδειγμα στη γειτονική μαςΠάτρα, όπου η πόλη έχει αλλάξει άρδην τις δύο τελευταίες θητείες.
Καλούμε λοιπόν, τους συμπολίτες μας, να δώσουν ώθηση ώστε ο συνδυασμός της ελπίδας, να γίνει ο συνδυασμός της ανατροπής και της νίκης.
Λάμπρος (Άκης) Ευθυμίου
Δρ. Εθνομουσικολογίας Α.Π.Θ.
Καθηγητής μουσικής επιστήμης στη Μέση Εκπαίδευση
Υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τη Λαϊκή Συσπείρωση