Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΕΒΕΖΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, στην προσπάθειά της να αναδείξει σημεία της ευρύτερης περιοχής με ιδιαίτερο ιστορικό αλλά και αισθητικό ενδιαφέρον, βρέθηκε στα Γόρανα.
Τα Γόρανα ή Αγόρανα, είναι ένα ακόμη εγκαταλελειμμένο χωριό, στα ορεινά του νομού Πρεβέζης, που για την τωρινή του κατάστασή του όμως, δεν ευθύνεται η αστυφιλία που μάστιζε επί δεκαετίες τη χώρα μας. Το χωριό αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν οι κάτοικοί του, λόγω του ασταθούς εδάφους, που ήταν αιτία συνεχών κατολισθήσεων και καθιζήσεων. Οι ντόπιοι αναφέρουν, πως από πολύ παλιά γινόταν συζητήσεις για μετεγκατάσταση των κατοίκων, ώσπου, το 1970, μαζί με τους κατοίκους δύο ακόμη χωριών, του Παλιορόφορου και του Πολύβρυσου (Σέσοβο), εγκαταστάθηκαν χαμηλότερα στην πεδιάδα, στο νεόδμητο τότε χωριό που ονομάστηκε Ωρωπός. Προφορικές μαρτυρίες αναφέρουν πως πολύ παλαιότερα, το χωριό βρισκόταν στη θέση Κόνιτσα, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Βλασίου, όπου σήμερα διακρίνει κανείς χαλάσματα.
Η ονομασία Αγόρανα, οφείλεται μάλλον, στο γεγονός ότι για πολλά χρόνια αποτελούσε το κεφαλοχώρι της περιοχής, όπου οι κάτοικοι των γύρω χωριών προσέρχονταν για να κάνουν τις αγορές τους. Η σημερινή ονομασία του χωριού είναι Τρίκαστρο, και οφείλεται στα υπολείμματα αρχαίας ακρόπολης, που βρίσκεται σε ύψωμα βορείως του χωριού, και διαθέτει τρεις σειρές, πολυγωνικών, κυκλώπειων τειχών. Η ακρόπολη ανήκει πιθανότατα στην προ-κλασσική περίοδο και δεν έχει ταυτοποιηθεί μέχρι σήμερα. Θεωρείται όμως πως αποτελούσε την ορεινή έδρα του βασιλιά της Ηπείρου, Πύρου (312-272).
Δεν γνωρίζουμε πότε ξεκινά η ύπαρξη του χωριού, ξέρουμε όμως πως μέχρι το 1744 τα Γόρανα είχαν περιέλθει στην περιοχή που όριζαν και προστάτευαν οι Σουλιώτες, μέχρι την άλωση του Σουλίου από τον Αλή πασά, το 1803. Η περιοχή αυτή ήταν γνωστή ως Παρασούλι ή Παρασούλια.
Μέσα στο χωριό, υπάρχουν δύο εκκλησίες. Η πιο κεντρική είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και χτίστηκε μεταξύ 1916-1923. Ανατολικά του ναού, βρίσκεται μικρό πολυγωνικό οστεοφυλάκιο, με υπόγεια κρύπτη. Η δεύτερη εκκλησία του χωριού, τιμάται με το όνομα του Αγίου Νικολάου και χτίστηκε κατά την δεκαετία του 1950. Στην τοποθεσία Κόνιτσα βρίσκεται ναός αφιερωμένος στον Άγιο Βλάσιο, που ευλαβούνται πολύ οι κτηνοτρόφοι. Στην κορυφή του λόφου της ακρόπολης, υπάρχει ναός αφιερωμένος στον προφήτη Ηλία που χτίστηκε το 1906, όπως μαρτυρά επιγραφή που βρίσκεται πάνω από τη δυτική πόρτα του ναού. Πρόκειται για έναν μικρό μονόκλιτο ναό, που δυτικά διαθέτει πρόσθετο νάρθηκα. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με περίτεχνες λαϊκές τοιχογραφίες
Αξίζει τον κόπο μια επίσκεψη στα ξεχασμένα Γόρανα, προκειμένου να θαυμάσει κανείς το όμορφο φυσικό περιβάλλον και τη θέα στην κοιλάδα του Αχέροντα και το κάστρο της Κιάφας. Προτείνουμε την εκδρομή κατά το Φθινόπωρο, που τα ξερά φύλλα των δέντρων δίνουν διάφορα χρώματα στο τοπίο, ή την Άνοιξη, όπου όλα είναι καταπράσινα.
Ευχαριστούμε από καρδιάς τον Μιχάλη Γκιάτη για τις πολύτιμες πληροφορίες και τον Κώστα Λουφέκη για τις πληροφορίες και την ξενάγηση στον τόπο καταγωγής του.
Κείμενο- φωτογραφίες: Τσώλης Α. Ευάγγελος
