Του Λεωνίδα Κουμάκη, μέλους του ΙΗΑ
Με τις παγκόσμιες περιπέτειες της Ελληνικής Φέτας είχα ασχοληθεί πριν από μια περίπου δεκαετία στο άρθρο Φέτα / Feta : H λέξη – χρυσάφι που γίνεται «κοινόχρηστη» κάτω από την αφόρητη πίεση των γιγάντων της παγκόσμιας Γαλακτοβιομηχανίας.
Οι περιπέτειες του διάσημου ελληνικού προϊόντος άρχισαν από την επομένη της κατοχύρωσης της Ελληνικής Φέτας με Κοινοτικό Κανονισμό του 1996, μετά από πολύχρονες και επίπονες προσπάθειες, σαν ένα τυροκομικό προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης που παράγεται αποκλειστικά και μόνο στην Ελλάδα, κάτω από συγκεκριμένες προδιαγραφές.
Η παγκόσμια εμπορική επιτυχία της Ελληνικής Φέτας σε συνδυασμό με τα τεράστια συμφέροντα γιγαντιαίων γαλακτοκομικών ομίλων του πλανήτη μας, τα οποία αξιοποιούσαν παράνομα, με κάλπικα προϊόντα «ντυμένα» με ελληνικά χρώματα, ονόματα και την λέξη-χρυσάφι ΦΕΤΑ, οδήγησαν το Ευρωπαϊκό (και όχι μόνο) λόμπι της γαλακτοβιομηχανίας σε μια τρομερή προσπάθεια με στόχο την ταχύτερη δυνατή κατάργηση του σχετικού κοινοτικού κανονισμού.
Το κατά Θουκυδίδη (περ. 460 π.Χ. – περ. 399 π.Χ.) διαχρονικό «δίκαιο του ισχυρότερου» δεν άργησε να επικρατήσει: Λίγα μόλις χρόνια αργότερα (1999) Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, κάτω από την τεράστια πίεση των κολοσσών της Ευρωπαϊκής – και όχι μόνο Γαλακτοβιομηχανίας, ακύρωσε τον Κοινοτικό Κανονισμό του 1996 αίροντας την προστασία της Ελληνικής φέτας.
Δηλαδή αυτό ακριβώς που ήθελαν οι παγκόσμιοι κολοσσοί, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν οι αγορές του κόσμου με κάλπικη «Φέτα» από την Ευρώπη (κυρίως από την Δανία με πληθώρα διαφόρων σημάτων «Φέτας», την Γαλλία και την Γερμανία), την Αμερική (από την γιγαντιαία Craft), την Αργεντινή (με το σήμα…. Myconos!), μέχρι στην μακρινή Ιαπωνία και πάρα πολλά άλλα σημεία του κόσμου.
Όλα τα κάλπικα προϊόντα «Φέτας» εμφανιζόταν σε συσκευασίες που είχαν από Ελληνικές σημαίες και γαλάζια χρώματα, μέχρι πολύ χαρακτηριστικές λέξεις όπως Greek, original, authentic, traditional κ.ο.κ.ε. παραπλανώντας εκ προθέσεως εκατομμύρια καταναλωτών σε ολόκληρο τον κόσμο!
Όπως ήταν λογικό, οι Έλληνες παραγωγοί αυθεντικής Φέτας πέρασαν στην αντεπίθεση και με μια νέα προσπάθεια που διήρκησε μερικά χρόνια, πέτυχαν να επιβάλλουν εκ νέου, με πειστικά επιχειρήματα, την Ελληνική Φέτα σαν Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης με αποκλειστική χώρα παραγωγής την Ελλάδα (Απόφαση 314/14.6.2002 Συμβουλίου Επιτρόπων Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων).
Δανοί, Γερμανοί και πολλοί άλλοι που είχαν θησαυρίσει παραπλανώντας εκατομμύρια Ευρωπαίων (και όχι μόνο) καταναλωτών, πουλώντας άσπρο τυρί σαν «Ελληνική Φέτα», προσέφυγαν αμέσως κατά της απόφασης του Συμβουλίου των Ευρωπαίων Επιτρόπων, αλλά και η προσφυγή αυτή απορρίφτηκε τρία χρόνια αργότερα με την υπ΄ αριθμ 92/2005 απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Επόμενη περιπέτεια για την Ελληνική Φέτα υπήρξε η απόπειρα του Βέλγου Ευρωπαίου Επιτρόπου Κάρελ Ντε Χουκτ, να «αξιοποιήσει» τις διαπραγματεύσεις για συμφωνία ζώνης ελευθέρων συναλλαγών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Καναδά, με στόχο την ουσιαστική αχρήστευση της Ευρωπαϊκής προστασίας της Ελληνικής Φέτας.
Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την ζώνη ελευθέρων συναλλαγών μεταξύ ΕΕ-Καναδά, η Καναδική αντιπροσωπεία αιφνιδίως, υπό την καθοδήγηση του (πανίσχυρου) παγκόσμιου λόμπι γαλακτοβιομηχανίας, έθεσε επίμονα θέμα προστασίας «Καναδικής Φέτας» (!) αλλά και άλλων κλεμμένων Ευρωπαϊκών ονομασιών τυριών. Ο στόχος ήταν κάποιες Ευρωπαϊκές «παραχωρήσεις» οι οποίες στην πραγματικότητα θα εξουδετέρωναν «κατ΄ εξαίρεση» το Ευρωπαϊκό «τείχος» παγκόσμιας προστασίας της Ελληνικής Φέτας.
Η απόπειρα ευτυχώς απέτυχε καθώς η συνολική οικονομική και εμπορική συμφωνία ΕΕ-Καναδά (CETA) έχει άρχισε να τίθεται σε ισχύ από τις 21 Σεπτεμβρίου 2017 και οδεύει πλέον προς την πλήρη εφαρμογή της, χωρίς ύποπτες «παραχωρήσεις» σε κατοχυρωμένα, ευρωπαϊκά προϊόντα.
Παρ΄όλα αυτά, η Δανία συνέχισε να τροφοδοτεί την παγκόσμια αγορά με κάλπικη φέτα – έξω από τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα υποστηριζόμενη από την Κύπρο, κίνησε τις διαδικασίες προσφυγής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά της Δανίας με το σκεπτικό ότι η χώρα, σύμφωνα με τον Κανονισμό 1152/2012, όφειλε να λάβει μέτρα για την ματαίωση η την διακοπή χρήσεως της ονομασίας «φέτα» για τυρί το οποίο παράγεται στη Δανία και εξάγεται σε τρίτες χώρες. Η ανενόχλητη αυτή δραστηριότητα παραπλάνησης του καταναλωτικού κοινού σε πολλές χώρες του κόσμου, αποτελούσε καθαρή παραβίαση των υποχρεώσεων της Δανίας, όπως προβλέπονται από τον Κανονισμό 1152/2012.
Η Δανία, στην νομική μάχη που ακολούθησε, έκανε το σφάλμα να ισχυριστεί ότι ο κανονισμός 1151/2012 έχει εφαρμογή μόνο στα προϊόντα που πωλούνται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν καλύπτει τις εξαγωγές προς τρίτες χώρες.
Με τον τρόπο αυτό ομολόγησε ότι δεν έπραξε το παραμικρό απέναντι σε παραγωγούς της Δανίας προκειμένου να τους εμποδίσει να χρησιμοποιούν την λέξη «Φέτα» για εξαγωγές σε τρίτες χώρες.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 14 Ιουλίου 2022 ανακοίνωσε την απόφαση του, σύμφωνα με την οποία «Η Δανία παρέβη τις υποχρεώσεις της παραλείποντας να λάβει μέτρα ώστε να θέσει τέρμα στη χρήση της ονομασίας «φέτα» για τυριά τα οποία προορίζονται για εξαγωγή προς τρίτες χώρες». Η απόφαση τεκμηριώνεται με αναλυτική αποδόμηση των «επιχειρημάτων» των Δανών παραγωγών, με τεράστιας σημασίας επισήμανση πως «Το όλο πλαίσιο του κανονισμού 1151/2012, προστατεύει τις Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης (ΠΟΠ) και τις Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΠΓΕ) ως δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας».
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ρίχνει ουσιαστικά αυλαία στις περιπέτειες τριών περίπου δεκαετιών της Ελληνικής Φέτας. Ανοίγει τον δρόμο για ευρύτατη, εμπορική αξιοποίηση της λέξης – χρυσάφι ΦΕΤΑ / FETA σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή και την παγκόσμια αγορά, προς όφελος των παραγωγών και της Ελληνικής εθνικής οικονομίας.
Απομένει βέβαια η δραστήρια κινητοποίηση των ανά τον κόσμο Ελλήνων εμπορικών ακολούθων, οι οποίοι οφείλουν να ερευνούν την αγορά της χώρας στην οποία είναι διαπιστευμένοι, να επισημαίνουν πιθανή κυκλοφορία κάλπικης φέτας και να κινούν νομικές διαδικασίες για την προστασία της Ελληνικής Φέτας.
Μένει να δούμε την αποτελεσματικότητα της «πρακτικής εφαρμογής» των Κοινοτικών αποφάσεων όχι μόνο σε Ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο…